Soru: Fesat ve fücurun yaygınlaştığı bir toplumda manevi ve ahlaki yönden tekamül edebilmek için ne yapmalı ?
Cevap: Bakın, çok fazla fesat ve fücurun bulunduğu bir toplumda, manevi ve ahlaki tekamül için şartlar daha lehtedir. Yanlış anlaşılmasın. Manevi ve ahlaki tekamül, karşı akıma direnmenin sonucudur. Benim gibi siz de bu tecrübeyi edinmiş olabilirsiniz. Halkın aynı ahlaki seviyede olduğu bir köyde, kötü bir kişinin kötülüğü belki sadece yalan söylemek olabilir ve iyilerin seviyesi de öyle fazla yüksek değildir. Buna karşılık, karşıt akımların var olduğu bir toplumda, pek çok kurban bulunabileceği gibi, tekamül etmiş pek çok ferdler de bulunabilir. Çeşitli köy ve şehirlerle temaslarım oldu. Bulunduğum yerlerin en kötüsünün Tahran olduğuna inanıyorum; fakat en faziletli ve en dindar insanlarla da bu şehirde karşılaştım. Eğer bir toplum hep iyiliğe doğru hareket etmek zorunda olsa, bu sürekli akan bir ırmak gibi olacak ve bu ırmakta giden bir insan da akıntıyla birlikte yol alacaktır. Ne ki, bu, önemsenecek bir başarı değildir. Gerçek başarı, kötü bir akıma karşı yüzebilmektir; ancak o zaman kemale ulaşmak mümkün olabilir.
İnsanın Tarihte Tekamülü
Murtaza Mutahhari