Bu belki de, insanoğlunun yaşamını şu an bile tam olarak anlamadığım anlamına gelebilir. Kendiminkiyle toplumdaki diğer insanların mutluluk anlayışının tamamen farklı olabileceği endişesi, bu endişeyle geçirdiğim geceler, yattığım yerde dönüp durmama, kıvranmama, çıldıracak raddeye gelmeme bile neden olmuştu. Acaba mutlu değil miyim? Küçüklüğümden beri, gerçekten sık sık mutlu bir çocuk olduğumu söylerlerdi. Ancak, kendimi sanki cehennemdeymiş gibi hisseder, bana mutlu olduğumu söyleyenler, benimle karşılaştırılamayacak kadar huzurlu görünürlerdi.
"`Biliyor musunuz, Nastenka, nereye vardım? Biliyor musunuz artık kendi duygularımın yıldönümünü kutlamaya, daha önce hoş gelmiş, aslında hiç olmamış bir şeyin yıldönümü kutlamaya karar vardırdım - çünkü bu yıldönümünü bütün o boş, amaçsız hayaller için kutlanıyor - ve bunu yapmak zorundayım, çünkü bu boş hayaller yok, daha sonra hiçbiri
"`Biliyorum, Nastenka, biliyorum! ` diye bağırdım, duygularıma daha fazla hakim olamayarak. `Ve şimdi başka her zamankinden de iyi biliyorum, en iyi yıllarımı boşu boşuna harcadığımı! Şimdi bunu biliyorum ve bunu biliyor olmaktan acı duyuyorum çünkü sizi bana Tanrı gönderdi, iyi yürekli meleğim, siz bana bunu söyleyin ve beni uyarın diye. Şimdi yanınızda oturur ve sizinle konuşurken artık geleceği yine yalnızlık yine bu küflü, gereksiz yaşam; ve neyin hayalini kuracağım ki, sizin yanınızda böyle mutlu olmuşken artık! Ah sağ olun, siz, sevgili kız, beni ilk seferinde uzaklaştırmadığınız, artık yaşamımda iki gece olsun yaşadım diyebileceğin için! `
`Ah hayır, hayır!` diye bağırdı Nastenka ve gözlerinde yaşlar parladı, `Hayır, artık böyle olmayacak; biz böyle ayrılmayacağız! Nedir ki iki akşam! `"
Sen güldüğün zaman
Şarkılar söylenir içimde
Güller açar kendiliğinden
Başlar gözlerimde bir renk cümbüşü
Çimen yeşilinden
Gök maviliğinden
Sen güldüğün zaman
bir zamanlar tek başıma mutlu olabildiğim yerleri anımsamaktan, oraları zaman zaman ziyaret etmekten çok hoşlanırım; bir daha geri gelmeyecek geçmişi aynı şekilde bugün de kurmayı pek severim.