Şeriata iman etmiş ama inanamamış Halis efendinin aşkla tamamlanmasını anlatan bir roman..
***
Halis efendi üzerinden şeriat, Tahir beyden tasavvuf, Abdullah ve arkadaşları üzerinden de garp-şark çatışması anlatılmış.
***
Mesih paşa imamı medrese mezunu, ilmi açıdan zamanın hocalarından gerekli derslerin büyük bir bölümünü almış. Ama aldığı eğitim ve öğrendiklerini hayatına yansıtamamış.
***
"Bir milletin dîni, dili, duygusu en büyük silahı ve en yenilmez müdâfaa aletidir. Bunların bozgunu ise en kötü ahlâk düşkünlüklerini ve neticede en korkunç kayıpları hazırlar."
"Aşk kalbe girdi mi, orada yerleşmiş olan riya, kötü ahlak, fesat ve isyan gibi menzile isfat eden, her şeyi harap ve şeytan misüllü her ne varsa zelil ve esir eder."
Karmaşık ve gergin huylu kişiler hep böyledir. Çok güçlü olan duyguları ya incitir ya da eğilir. Ya öldürür ya da ölür. Sığ hüzünler, sığ aşklar uzun ömürlüdür. Büyük aşklar, büyük üzüntülerse kendi büyüklüklerinin kurbanı olurlar.