Niyazi-i Mısri'nin şu dizeleri, insan-ı kamilin psikolojisi hakkında fikir vermektedir: "Derman arardım derdime, derdim bana derman imiş/ Bürhan arardım aslıma, aslım bana bürhan imiş."
Kişi bu dünyadan el-etek çekmeden ondan özgürleşmeyi başarabilmelidir. Daha fazla edinme arzusuna, mevki kaygısına köle olmadığı sürece kişi fakirdir, erdemlidir.
İşin doğrusu Sağır'ın o güne dek gördüğü ve tanıdığı insanların neredeyse tümü, hesap kitap işlerini erkeğe, güzelliği ve onu üretmeyi de kadına yakıştırır, ikincisini aşağılamak bir yana üstelik onu kirletmeyi ve lekelemeyi de marifet sayarlardı.