Bir rahibin, bir anarşistin, bir milliyetçinin aynı tarihe ayrı ayrı gözlüklerle baktıklarını unutmamalıdır. Kanaatimce, tarihin ayrı kesitlerinde bulunan gözleyicilerin görüşlerini aşabilmek için biricik yol en ileri kesitten, yani millet zaviyesinden geriye bakmaktır: İzâfî olarak en objektif, en ilmî görüş budur.