170 syf.
10/10 puan verdi
"Gün doğusu, gen yerden, kopan Oğuz"
Oğuz Kağan Destanı ya da diğer adıyla Oğuzname, en değerli destanlarımızdandır. Şüphesiz ki her Türk Genci okumalıdır .Reşidüddin nüshasında destan hem İslamiyet'e uyarlanmış hem de destandan çok Oğuz soyunun silsilesinden bahseden tarihi bir vesikaya evrilmiş. Uygur nüshası ise Göktanrı inancına daha yakın. Özellikle Oğuz Kağan'ın en sondaki tavsiyeler bölümü Türk Devlet Aklı'nın yüzlerce hatta binlerce yıl önce bile devletçi ve toplumcu yapısını ortaya koyuyor.
"Ben sizlere oldum kağan" diye başlayıp "Güneş bayrak olsun Gök çadır" diye biten malum nutuk yine Uygur Nüshası'nda geçiyor.
Kitab-ı Dedem Korkut Ala Lisan-ı Taife-yi Oğuzan
15. yüzyılda yazıya geçirildiği düşünülen Dede Korkut anlatmaları, destandan halk hikâyesine geçiş eserlerinin ilk ayağını oluşturmaktadır. Oğuzların İslamiyet öncesi yaşamlarından pek çok izler bulabildiğimiz anlatmaların her biri Oğuzname niteliğindedir. Vatikan ve Dresten olmak üzere iki nüshası bulunmaktadır. Dresten nüshası, harekesiz arap harfli yazı ile 12 boy ve bir mukaddime, Vatikan nüshası harekeli arap harfli yazı ve bir mukaddime 6 boydan mürekkeptir. Anlatmaların iki tanesi mitolojik, bir tanesi Oğuzların iç mücadelesinden mürekkeptir. Diğer anlatmalar ise Oğuzların düşmanları ile olan mücadelelerini konu edinmektedir. İlk defa Fleicher tarafından tespit edilmiş ve akademik olarak ilk defa von Diez tarafından Yunanlıların siklobu ile Oğuzların Tepegöz'ünün karşılaştırıldığı bir makale ile ilim camiasına tanıtılmıştır. Türkiye'de ilk tafsilatlı çalışma, Orhan Şaik Gökyay'a aittir. İlk akademik çalışma ise -Vatikan nüshası da eklenerek- Muharrem Ergin'e aittir.
Parça halinde çoğu hikayesini okumuştum.Bir kısmının konusuna vakıftım.Tamamını okuyunca nasıl büyülendiğimi izah edemem.Ne büyük bir hazinesin ey güzel Oğuzname.Okuyunca Fuat Köprülü'ye hak vermeden edemedim.Eldeki cevherlerin kıymetini bilmiyoruz.
Şirin memleketimiz Bayburt'un da sık sık zikredilmesi gurur verici.Ancak ben bu hususta Akkoyunluların tesirinin olduğunu düşünüyorum birazcık.Bilindiği gibi Dede Korkut hikayelerini ilk kez yazıya Akkoyunlular geçirmiştir.Akkoyunluların en önemli merkezlerinden birisidir Bayburtumuz.Turali Beyin oğlu Kutlu Beye Trabzon tekfurunun kızını alması Kan Turali destanıyla benzerlik gösterir mesela.Ayrıca Dede Korkut hikayelerinde Oğuz beylerinin en ulusu Bayındır Handır ve ilginçtir Akkoyunlular Bayındır boyundan gelmektedir.
