Bu hususun o dönemin ideolojik atmosferi içinde değerlendirilmesi gerektiğine inanan âlimlerden İbn Abdilberr(v. 463/1070), "Ashabu'l Hadîs'in, Ebû Hanîfe'yi zemm etmede aşırı gittiklerini ve haddi aştıklarını" söylemiştir.
Sayfa 276
Cerh
Hadis usulünde de,sözlük manasına uygun bir şekilde, "Râvinin, adâlet ve zabt sıfatlarını tam olarak taşımadığının tespit edilip ortaya konması" şeklinde tarif edilmiştir.
Sayfa 270
Dirâyete Dayalı Hadis Edebiyatı
Kısaca, kurucusunun İbn Şihâb ez-Zührî(v. 124/741) olduğu ifade edilen bu hadîs ilim dalının konusu, "râvi ve mervî"dir.
Sayfa 268
Sözlükteki karşılığı "bilmek ve bildiğinin şuurunda olmak" demek olan dirâyetle ilgili olarak, ünlü dilci Sibeveyh, "hemen bir çırpıda değil, ilmî bir sürecin sonucunda ulaşılan bir bilgi olduğu" açıklamasını yapmıştır.
Sayfa 268
İbn Huzeyme(v. 311/923):
"Bu eser, Allah'ın izniyle zikrettiğimiz râviler arasında cerhe maruz kalmayan, isnâdında hiçbir kopukluk bulunmadan, adalet sahibi olanın yine kendisi gibi kimselerden Hz. Peygamber(s.)'e kadar ulaşan bir isnadla naklettiği, sahîh ve müsned hadîslerden seçilmiş özetin özeti bir eserdir.
Sayfa 266
Sıddıkî bu konuda şöyle demektedir: "Müsnedler, hadîs eserlerinin menşe' bakımından en eskisi gözükmektedir."
Sayfa 262
İbn Kayyım(v. 751/1253) da, Ahmed b. Hanbel'in kitap tasnîfi ile ilgili görüşünü aktarırken: "İmam, kitap tasnîfine şiddetle karşı çıkardı. O, kendi görüşünün yazılmasını istemezdi; sadece hadîslerin yazılmasından hoşlanırdı. Bunun üzerine ısrarla durmuştur." demektedir.
Sayfa 260
Hadis tarihinde müsned türü hadîs edebiyatına ait ilk ürünlerin, lll. asrın başlarında tasnîf edildiği genel kabul görmüştür. Ancak, ilk müsned musannifinin kim olduğu konusunda hadîs tarihçileri farklı isimler tespit etmişlerdir.
Sayfa 252
Zaten hicrî ll. ve lll. asırlarda müsned tâbiri, çoğunlukla merfû' hadîs anlamında kullanılmıştır.
Sayfa 250
Râvilerine Göre Tasnîf Kitapları
Tasnîf dönemi söz konusu edildiğinde bu edebiyatın ortaya çıkan ilk ve hâkim türü müsned olmuş, diğerleri ise zamanlarının gereklerine binaen daha sonra oluşmuştur (mu'cem, etrâf).
Sayfa 248
Hadîslerin râvileri esas alınarak tasnîf edildiği için adına ale'r-ricâl denilen hadîs edebiyatını; müsned, mu'cem ve etrâf adı verilen kitaplar oluşturmaktadır.
Sayfa 249
Bu yapısıyla câmi' türü hadîs edebiyatı, Ashabu'l Hadîs'in "Hadîs, bütün ilmi içine alır." şeklinde formüle edilen ilim anlayışının, somut göstergeleri olarak tasnîf edilmiştir diyebiliriz.
Sayfa 247
lll. asırdaki hadîs çalışmaları, sırf Hz. Peygamber(s.)'e ait (merfû-müsned) ve sahîh olan rivâyetlerin tasnîf edilmesi faaliyetinin yoğunlaştığı bir devre olmuştur.
Sayfa 247
Böylece, lll. asrın hadîs tasnîfinin ve hadis edebiyatının geldiği nokta açısından "altın çağ" olması...
Sayfa 246
Hicrî lll. Asır
Bu asrın en önemli câmi'leri; Buhârî(v. 256/869), Müslim(v. 261/874) ve Tirmizi(v. 279/892)'ye ait olanlardır.
Sayfa 244