Akış
Ara
Mesajlar
Bildirimler
Kaydedilenler
1415
Ne Okusam?
Profil
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.17
Jön Türklük ve Kemalizm Kıskacında İttihadçılıkİsmail Küçükkılınç · Ötüken Neşriyat Yayınları · 201628 okunma
Osmanlı Edebiyatını Değerlendirme Geleneği (Bilinmeden Bilinen Edebiyat)
Kaynak (doğru anlamıyla), kanıt göstermeden, karşılaştırmalı bir bağlam içerisinde yerleştirmeden, edebiyat tarihi hakkında hüküm vermenin doğru olmadığını, daha doğrusu saçma olduğunu herkes kabul ediyor.
Ama Osmanlı edebiyatı hakkında kolayca hüküm verilir. Herkes Osmanlı'yı bilir ama okumadan. Osmanlı edebiyatına özgü bir şey bu. Bilinmeden bilinir.
Sayfa 134 - Victoria Holbrook
Osmanlı Edebiyatını Değerlendirme Geleneği
Sanki her Osmanlı şair, "ebru" derken "Allah'ın birliği" demek istemiştir. Sanki bütün Osmanlı edebiyatının 6 yüzyılı boyunca, hatta "İslami" adlandırılagelmiş edebiyatın 14 yüzyılı boyunca, mazmunlar hep aynı manaya gelmiştir.
Sayfa 134 - Victoria Holbrook
Osmanlı Edebiyatını Değerlendirme Geleneği
Falan sözcük, "tasavvufta falan anlamına gelir" demek, okurun bir şiir zevkini beslemesi, kendi aklını çalıştırmasını yasaklamak demektir.
Sonra, hangi tasavvuf? Sanki tasavvuf da hiç gelişmemiştir, belirli dönemleri, aşamaları, büyük düşünürleri yoktur, memleketten memlekete, tarikattan tarikata düşünce değişiklikleri olmamıştır.
Tabii ki şiirin kodları, uzlaşımları (konvansiyonları) var, ama bu her söylenişlerin de aynı manaya geldiği demek değil. Çok tekrarlanan mazmunlar var, ama her tekralanışında aynı şeyi ifade ettiği söylenemez. Zaten öyle olamaz. Anlamlar değişir, bağlamlarına göre değişir.
Sayfa 134 - Victoria Holbrook
Osmanlı Edebiyatını Değerlendirme Geleneği
Türkçe'deki Arapça, Farsça kökenli öğeler Osmanlı yazarında, okurunda da ne gibi duygulanmalar uyandırırdı? Böyle sorular sormadı milli filoloji. Metni ele alıyor, metin-öncesi dil öğelerine ve metin-sonrası yargılarla değerlendirilmiş kaynaklara ayrıştırıp bitiriyordu.
Sayfa 133 - Victoria Holbrook
Osmanlı Edebiyatını Değerlendirme Geleneği
Buna başka bir örnek, Osmanlı edebiyatı deyince ancak şiirin anlaşılması. Halbuki edebiyat bir kavram olarak, düşünce tarihini de içerir. Başka edebiyatlar dan bahsederken içeririz.
"Osmanlı" da nesir geliştirilmemiş gibi yargılar, araştırılmadan, günümüz bilim anlayışının ciddiye alabileceği araştırmalar yapılmadan verilmiş olmasına rağmen hemen hemen tartışmasız doğrular olarak kabul edilmiştir.
Peki, Osmanlı bir çok düz yazı eserleri Arapça yazmış. Tabii ki istenilen Türkçe nesirdir, ama bunlar hangi edebiyatın eserleri olur? Kimse bu "Osmanlı Arapçası" olarak adlandırabildiğimiz yazını benimsememiş, edebiyat tarihlerine yerleştirmemiştir, ne Türkler ne Araplar.
Sayfa 133 - Victoria Holbrook
Osmanlı Edebiyatını Değerlendirme Geleneği
Türkiye'de Batıcı akımlar, çıkış yıllarında edebiyatı toplumsal seferberliğin bir aracı olarak görmek istiyordu. Böyle olması için gerekli sanılan özgül betimlemeyi, kendi edebiyatında bulamıyor ve eksik sayıyordu. Bize miras kalan gelenek bunun gibi yargılar üzerine kurulu. Osmanlı edebiyatının evrensel simgeleme tarzının imparatorluğun iletişim ihtiyaçlarını nasıl karşıladığı sorulmaz, sadece bir eksiklik olarak değerlendirilir.
Sayfa 133 - Victoria Holbrook
Osmanlı Edebiyatını Değerlendirme Geleneği ve Mazmunculuk
Antolojilerle kılavuz kitapların çoğunda, mazmunlar kelimeler gibi çevrilirken veya tanımlanırken, şiirsel anlamlandırma, metnin iç dinamikleriyle değil, dışında saptanmış gibi yorumlanıyor.
Tabii ki ortada bu yöntemin çözmeye çalıştığı bir problem var: Dil, devrim sahası olduktan sonra, devrim-öncesi metinler anlaşılmaz hale gelmiştir. Ama yöntemin hem temeli, hem sonucu da Osmanlı şiirinin "klişeleşmiş" bir edebiyat olarak yargılanması oluyor.
Bu da ortada bir problem. Yeni Türk edebiyatını kurmaya çalışanların bu değer yargısı sistematik bir şekilde eleştirilmemiştir. Hazır malzeme olarak ele alınmaktadır mazmun, donmuş bir kaynak olarak görülmektedir. Ve böylece yorumlama geleneği de donmuştur, geliştirilememektedir.
Sayfa 132 - Victoria Holbrook
Osmanlı Edebiyatını Değerlendirme Geleneği
Osmanlı edebiyatını değerlendirme geleneği, yazının dış faktörleriyle çok, iç etkenleriyle az ilgilenen bir gelenek. Ve bunun sonucunda, araştırılacak bir şey veya insanı araştırmaya sevkeden, insanda araştırma zevki, araştırma heyecanı uyandıran pek bir şey kalmaz meydanda.
Sayfa 132 - Victoria Holbrook