Osmanlı, laik miydi gibi bir soruda tarih zamanlaması açrsından
ve yöntem olarak tartışılacak bir nokta da var. Ö. L. Barkan'ın
öncülük ettiği bir grup yazar Osmanlı devlet ve toplum hayatındaki
uygulama da şer'i mevzuattan çok, dünyevi otorite tarafindan konan
kuralların (örf-i sultani) örf ve adetlerin hakim olduğunu, bu
nedenle Osmanlı Devleti'ne şer'i devlet demenin pek kolay olmadığını belirtirler. Gerçekten de uygulamaya bakıldığından bu hükmü doğrulayacak bir durum vardır. Devlet hayatını, toprak düzenini tayin eden kanunnameler şer'i mevzuattan çok, örfi kanunlarla, hatta mahalli gelenek ve teamülle düzenlenmeyi tercih etmiştir. Osmanlı kadısı bile sadece toprak düzeni, maliye gibi konularda değil, hatta bazen aile hukukuna ilişkin sorunlarda bile şeriattan çok örf ve adet hukukuna başvurmayı tercih etmiştir.