Avrupalı adam, kendi doğusunda yaşayan insanların altı yaşında çok tabii olarak benimsediği davranış ve hünerleri zar zor elde etmekle pek mühim işler başardığını sanmıştır. Davranış ve duygularda Avrupalı kendini en medeni saydığı zamanda bile doğuyla yarışa çıkabilecek üstünlüklere sahip değildir. Ama bizler yaşama biçimi olarak üstünlüklerimizi görmedik. Çünkü bunun dayandığı temelleri kaybetmiştik. Çünkü bizim davranış ve duygu üstünlüklerimiz dinimizden geliyordu. Batının medeniyettir diye icat ettiği şeylerin bir bakıma tekabül ettiği şey Müslümanlar için dine bağlı olmanın dikkat çekmeyen bir belirtisinden başka bir şey değildi.
Sayfa 187Kitabı okudu
Hiç kimse özel oluşumuza dair son derece mantıksız inancımızı Tolstoy'dan daha güçlü veya dokunaklı bir şekilde tarif etmemiştir.
Tolstoy, İvan llyich'in ağzından şunları söylemektedir:
Kalbinin derinliklerinde ölmekte olduğunu biliyordu, fakat bu düşünceye alışık olmamanın yanı sıra onu anlamıyor, anlayamıyordu. Kieze-wetter'in Mantık'ından öğrendiği uslamlama: "Caius bir insandır, insan-lar ölümlüdür, o halde Caius da ölümlüdür," Caius'a uygulandığında lıep doğru gibi görünüyordu, ama kendisine uygulandığında kesinlikle öyle görünmüyordu. Caius'un —genel bir adam— ölümlü olması tama-men doğruydu, ama o Caius değıldi, genel bir insan değildi o, diğerle-rinden oldukça, oldukça ayrı bir yaratık. bir zamanlar küçük Vanya olmuştu, annesi, babası, Mitya ve Volodya ile, oyuncaklan, arabacısı ve dadısı ve dalıa sonra da Katenkå yla, çocukluğun, delikanitlığm ve gençliğin bütün o neşeleri, üzüntüleri ve keyiflerini yaşamıştı. Caius, Vanyà nin çok sevdiği çizgili deri topun kokusu hakkında ne bilirdi ki?
Caius annesinin elini öyle öpmüş müydü hiç, elbisesinin ipeği onun için de böyle hışırdamış miydi? Okuldaki pasta kötü olunca o da ken-disi gibi isyan çıkarmış mıydı? Caius öyle aşık olmuş muydu? Caius ken-disi gibi oturumlara başkanlık etmiş miydi? "Caius gerçekten ölümlüydü ve onun ölmesi doğruydu; ama benim, bütün o düşüncelerim ve duygularımla küçük Vanya'nın, Ivan Illyich'in ölümü, tamamen farklı bir konu. Ben ölemem. Bu çok korkunç olurdu."
Milli hareketi bir sınıf hareketi ve bu hareketin teşkilâtçısı Mustafa Kemal'i şu veya bu sınıfın veya sınıfların savunucusu sanmak büyük hata olur. Çünkü milli hareket, esasında, milletin esarete karşı mücadelesiydi. Hattâ bunu, milletin bütün bireyleri kavramamış olsalar bile… Mustafa Kemal de Türk toplumunun bütün zümre ve sınıflar için müşterek, yani milletin bütününü kapsayan amaç ve menfaatlerinin, hem içeriye, hem dışarıya karşı savunucusu olarak, milli bir kişi, bir şahsiyetti. Bir sınıf kavgacısı değildi. Bunu bu şekilde görmek istemeyenler, ancak dar ve sekter bir açıda kalırlar. Dolayısıyla gerçekten uzaklaşırlar. Sınıflar arasındaki münasebetler ve davalar, emperyalizme karşı milli kurtuluş hareketinin dışında ve toplumun özel gelişme şartları içinde araştırılırlarsa objektif bir inceleme zeminine oturtulmuş olurlar. 1919-1920 günlerinin örgüsünde, böyle bir zemin veya fon aramak yanlıştır.
Sayfa 40 - Remzi KitabeviKitabı okudu
