İhvan & Mursi
İhvânü'l-Müslimîn
Arap dünyasının en eski, en etkili ve en büyük İslami hareketi olmakla birlikte birçok Arap ülkesindeki en geniş siyasi muhalif örgütüdür. Mısır'da 1928 yılında İslam alimi ve okul öğretmeni olan Hasan el-Benna tarafından pan-İslamist, şeriatçı, dinî-siyasi amaçlarla çalışan toplumsal hareket olarak
Mustafa Kemal, bariz bir anti-emperyalist söylem tutturduğu, İslam dünyasının emperyalizme karşı birliğinden bahsettiği dönemdeki konuşmalarında, yani 1922'ye kadar, emperyalizm sözcüğünü 102 kez kullanmıştır. Bu konuşmalarda Türkiye emperyalist Batı'ya karşı mazlum milletlerin, Şark'ın öncüsü olarak karşımıza çıkar. Türklerin yeni tarihsel rolü, Millî Mücadele'nin başlarında, başta Atatürk olmak üzere dönemin ileri gelenleri tarafından "kokuşmuş Avrupa'ya karşı" bütün bir "mazlumlar dünyası"nın sözcüsü olmak biçiminde tanımlanır. Gelgelelim Millî Mücadele'nin sona erdiği ve Batılı devletlerle büyük ölçüde anlaşmaya varıldığı 1923'te birden terminoloji değişir. Bu yıl Atatürk emperyalizm sözcüğünü sadece üç kez kullanır. Bunların üçü de ABD elçisiyle konuşurken söylenmiştir. Üstelik bu kez emperyalizm sözcüğüyle daha önce olduğu gibi İngiliz ve Fransız emperyalizmini değil, Pan-Türkizm ve Pan-İslamizm gibi emperyal siyasetleri kasteder, Türkiye'nin artık bunlardan vazgeçtiğini vurgular. 1926'da emperyalizm sözcüğünü iki kez kullanır, o da Sovyet elçisiyle Musul meselesini görüşürken. Musul sorunu çözüldükten sonra ise artık "emperyalist Batı"dan hiç bahsetmez, konuşmalarında Batı sadece takip edilmesi gereken bir model olarak kendine yer bulur.
Kazan'da Abdulla Tukay, Kırım’da ise bu görüşü Perekop’lu bir köylü ailesinden gelen Abdurreşid Mehdi dile getiriyordu. Abdurreşid, normal bir Tatar okulunda tahsil yapmıştı ve Karasubazar’daki bir Rus-Tatar okulunda öğretmenlik yapıyordu. Pan-İslam ülküleriyle ilgilenmeksizin dikkatini Kırım’da yaşayan Tatarların meselelerine teksif etmişti.
Pan-İslamizm uykudadır; ancak Batılılaşmış bir dünyanın kozmopolit proletaryası Batı egemenliğine karşı ayaklanır ve Batı karşıtı bir liderlik için haykırırsa uyuyan bu Pan-İslamizmin uyanabileceği ihtimalini de hesaba katmak zorundayız. Böyle bir çağrı, İslamın militan ruhunu -Yedi Uyurlar kadar uzun süredir uyuyor olsa bile- uyandırılmak suretiyle hesaplanamaz psikolojik etkiler doğurabilir çünkü kahramanca bir çağın yankılarını uyandırabilir.
Sayfa 184Kitabı okudu
