- Bu hayatta sevmediğin şey ne? Onu söyle.
- Her şey; durmadan öteye beriye koşmalar, küçük ihtiras oyunları, hele de açgözlülükler, rekabetler, dedikodular, birbirine çelme atmalar, birbirini tepeden tırnağa süzmeler. (...) Bunlar arasında insanlık nerede? İnsanlık ufak paralar haline gelmiş.
(İvan Gonçarov, Oblomov, s. 213)
Tanzimat Fermanı’yla
Düşünce ve hayallerin giderek yoğunlaştığı bu dönem, kişi için çok sıkıntılı ve ıstıraplıdır. Çünkü ne gerçek dün yadan tam kopabilmiş, ne de gerçeğin yerini almak üzere yaratılmaya çalışılan sanrı dediğimiz gerçek dışı düşünceler tam yerine oturabil- miştir. Her şey karmakarışıktır. Gerçekle, gerçek olmayan iç içe geç miştir ve kişi hangisine