Ütopik bilincin belli biçim ve aşamalarından söz ediyorsak eğer, aklımızdan geçen tekil insanlarda “canlı” olmuş olan somut olarak bulunabilen bilinç yapılarıdır. Kastettiğimiz, (Kant’ın “tam olarak bilinç”i gibi) sadece tinsel olarak inşa edilmiş (yapı) bir birim ya da (Hegel’in “ruh”u gibi) âdeta tekil bireylerin somut bilincinin üstünde tayin edilen metafıziksel bir öz olmaktan çok, tekil insanlarda tespit edilebilen ve somut olarak bulunabilen bilinç yapılarıdır. Bu bağlamda kastedilen, somut insanların somut düşünceleri, eylemleri, hisleri ve tüm bunların içsel ilişkileridir.
Sayfa 202 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Bir bilincin özsel yapısı, o bilincin zamansal tablosunu umut, özlem ve anlamsal hedeflerinden hareketle anlamaktan daha iyi kavranamaz. Zira, bu anlamsal hedef ve beklentilerden hareketle sadece geleceğini değil, geçmiş zamanını da bölümler. Başta yalnızca kronolojik bir sıralama şeklinde yer bulan olaylar, ancak buradan hareketle anlamlı ve belirleyici bir hal almaktadırlar; tekil veriler önem kaybına uğrar ve ruhun temel çabası yönünden hareketle tekil olaylara farklı farklı anlamlar yüklenir.
Sayfa 202 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Ütopyanın biçimi yalnızca ilgili bilincin canlı "içeriği” değildir, daha ziyade -en azından yönelimsel olarak- bilinci tamamıyla kapsadığı zaman ütopik bir bilinçten söz etmek mümkündür. Ütopik unsur, bu anlamda, hâkim olduğu bilincin içini eğilimsel olarak tamamıyla doldurduğu; deneyim, eylem ve yaklaşım (perspektif) biçimleri kendilerini buradan hareketle düzenledikleri zaman, hakikatimiz ve gerçekliğimizle ilgili olarak, sadece ütopyanın farklı biçimlerinden değil, aynı zamanda ütopik bilincin farklı biçim ve aşamalarından da söz edilebilir.
Sayfa 201 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Etkili bir ütopya uzun vadede bireyin işi olamaz. Çünkü tek bir bireyin, belli bir tarihsel-toplumsal varoluşla ilgili statüyü, sadece kendi varlığından hareket ederek parçalaması mümkün olamaz. Mevcut varoluşsal düzene alternatif olabilecek bir varoluşsal gerçeklik, ancak tekil bireyin ütopik bilinci toplumsal mekândaki mevcut eğilimlerden faydalanıp onları ifade edebildiği ve bu şekliyle de tabakaların bilincine geri akıp eyleme dönüştüğü zaman meydana gelebilecektir.
Sayfa 200 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
İlk bakışta belli bir tabakanın ütopyasını sadece tek bir birey şekillendirmiş olsa da; bu ütopyanın, son kertede, kolektif içtepileri o bireyin başarısına uygun gelen bir tabakayla ilişkilendirmek mümkündür.
Sayfa 200 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Yön verici ütopyanın, başta sadece tek bir bireyin “istemlerinin yarattığı düş”ü, hayali olarak öne çıkarttığı, daha sonra ise bunun ancak geniş ve sosyolojik olarak net bir şekilde belirlenebilir katmanların politik istemleri kapsamına alındığı sıkça görülmektedir. Bu gibi durumlarda, bir öncülden ve onun bayraktarlığından söz edilmektedir. Başarıları ise, sosyolojik olarak vizyonunu lehine dile getirdiği, düşüncelerini geliştirdiği tabakaya ait saymaktadır. Belli tabakaların bu yeni bakış açısının bu şekildeki (yani sonradan) kabulüyle ilgili olgu, bu bireysel iradesel içtepinin ve şekillendirici prensibin toplumsal köklenmişliği şeklindeki yansımasından başka bir şey değildir. Ki öncül birey, toplumsal kök salmışlığın bir parçası olarak ve aslında sadece bireysel bir başarı olan başarısının tayin edilmiş yönünü, daha önceleri bilinç dışı bir biçimde ve muhtemelen köklenmişlikten sağlıyordu. Bireyin yaratıcılığının reddedilmesi gerektiğine ilişkin düşünce, sosyolojinin en yaygın yanlış anlamalarındandır. Tam tersine: Yeni olan, tekil kişinin mevcut varoluşsal statüyü yıkan bu yeni türden “karizmatik” bilincinden başka nerede oluşabilir ki? Sosyolojinin daima göstermesi gereken şey ise, yeni olanın mevcut olanla temellenerek (çoğu kez mevcut olana karşı muhalefet içinde bulunur şekliyle de olsa), yönünü tam da mevcut olana göre tayin ettiği ve öte yandan mevcut olanın ise daima toplumsal bünyedeki güçler arası gerilimlere kenetlenmiş olduğudur.
Sayfa 199 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Önsöz
Haz ve Günah: Bir Tanpınar Yorumu Tanpınar şiir, roman ve hikayelerinin gerisindeki estetik bilincin niteliği ve Tanpınar estetiğinin bir dil sanatı olarak edebiyatta görünüşü hakkındadır. Tarihe, felsefeye, mitolojiye, psikolojiye, Doğu ve Batı edebiyatlarına ilişkin okumalardan gelen Tanpınar kültürü, hem eserlerinin anlam ve kaynak evrenini
Kapı Yayınları - 1. Basım: Mart 2012
Bilimin sadece akademilerde yapılması, belli yaşamsal alanlara ait uygun tutumların tefekkürün belli biçimlerince örtbas edilmeleri anlamında bir tehlikedir.
Sayfa 172 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Sadece özgül tarihsel-toplumsal topluluklarca elde edilebilen her bilgi de aynı şekilde şüpheli kabul ediliyordu. Zira, dünya görüşleriyle ilgili öncüllerden tamamıyla arınmış bir bilgi istenmekteydi. Ancak, bu pür nicelikselleştirilebilir ve çözümlenebilir olanın, yalnızca belli dünya görüşleri aracılığıyla keşfedilebildiğini. dolayısıyla dünya görüşünün mutlaka bir hata kaynağı değil, daha ziyade, tam tersine, âdeta belli bilgi alanlarına ulaşmayı mümkün kılan bir mekanizma olduğunun farkına varılmamıştır.
Sayfa 168 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Üretim sürecine, sınıflara ya da belli bir yaşam tarzına bağlı olarak doğrudan katılan bir kişinin konumu, sadece ve sadece özgül varoluşla ilgili toplumsal süreç tarafından belirlenirken; bir entelektüelin konumu, özgül sınıfsal aidiyetlerinin yanı sıra, daima tüm toplumsal kutuplulukları içeren tinsel şartlar aracılığıyla da belirlenmektedir.
Sayfa 158 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Gerçek sentez, o an için toplumsal mekânda mevcut taleplerin niceliksel ortası anlamına gelmez. Bu, sadece ve sadece, toplumsal ganimetlerinin ne “sağ”dan ne de “sol”dan tehdit altında bulunmasını istemeyen, toplumsal bir statünün daha yeni yeni yükselmiş olanlar lehine istikrara kavuşturulmasına yarayan bir çözüm anlamına gelirdi. Oysaki, tam tersine, bünyesinde birikmiş kültürel değerlerden ve toplumsal enerjilerden mümkün olduğunca fazla şeyin geride kalacağı ve tarihin ilerici bir şekilde ilerlemesini teşvik edebilecek bir politik tutum söz konusu olmalıdır. Yeni statü, aynı zamanda, tüm kapsamlılığıyla ve olabildiğince organik bir biçimde ön plana çıkarak, biçim değiştirici gücünü gösterebilmelidir.
Sayfa 155 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Günümüzde, sadece her bir politik bilginin zorunlu taraflılığı değil, ayrıca kısmîliği de bilinmektedir. Politika ve dünya görüşüyle ilgili bilginin taraflılığının çürütülemezcesine açığa kavuştuğu günümüzde, bu kısmîlik, bu bir-şeyin-parçası-olmak, bu bilginin bünyesinde sürekli olarak bir bütünün oluştuğuna ilişkin ve taraflılıkla ilgili veçhelerin bu bütüne götüren kısmî bilgiler olduklarına ilişkin bir anlam da barındırmaktadır içinde.
Sayfa 151 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
İlginç olan, devrimin bu andan itibaren insanların sahip oldukları coşkunluğun artması olarak, sadece bir irrasyonellik olarak görünmemesidir. Zira, bu coşkunluk, sadece milyonlarca kez yer bulan deneysel düşünsel eylemlere depolanmış rasyonelliği bir patlama noktasına getirdiği anlamda değerlidir.
Sayfa 134 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Her ne kadar yaşamımız kapsamlı bir şekilde rasyonelleştirilmiş olsa da, tüm bu rasyonelleştirmeler sadece kısmî rasyonelleştirmelerdir; zira günümüz aşamasında bile, toplumsal alanımızın en önemli alanları hâlâ irrasyonel bir tarzda temellendirilmiştir.
Sayfa 122 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu
Tinin tarihini (ki, bu türden sosyolojik bir tarih bakışını savunduğumuzu şimdiye kadar olan yaklaşımımızla göstermiştik), unsurların hem dizilişini hem de bitişmelerini sadece bir rastlantı olarak değerlendirmez, bilakis bu unsurların önemini ve anlamını, ancak tarihsel olarak oluşan bütünlüğün araştırılmasıyla kavranabileceğini hedeflemek gerekir.
Sayfa 103 - De Ki Basım Yayım, 2008.Kitabı okudu