Mewlîda Kurmancî • Melayê Bateyî
Hemdê bê hed bo Xudayê `alemîn
Ew Xudayê da ye me dînê mubîn
Em kirîne ummeta xeyr-ul beşer
Tabi`ê wî muqtedayê namiwer
Ew Xudayê malikê mulkê `ezîm
Daye me mîrasa Qur`ana Kerîm
Reşidüddin'in sağlığında eserlerinde ona büyük övgüler sunan, onun nimetlerinden bahseden Kaşani, Onun Taceddin Ali Şah'ın entrikası sonucu öldürülmesinin ve Reşidüddin'in boşalttığı siyasi pozisyonu kendisinin almasından sonra tamamen kanaat değiştirerek Reşidüddin'i karalamaya ve Taceddin Ali Şah'ı övmeye başlamıştı. Bu iddia da gösterdiği tavır değişikliğinin açık bir göstergesiydi. Bu iddianın hiçbir gerçekliği ve bilimsel dayanağı olmadığı açıktır. Ne çağdaşı ilim çevreleri ne de günümüz bilim çevreleri bu iddiayı ciddiye almamıştır. Eğer Reşidüddin bu eseri Kaşani'den kopya etmişse dil ve üslup açısından bu yetkinlikte ve derinlikte başka bir eser vermemiş olması gerekirdi. Keza aynı şekilde Kaşani'nin daha yetkin ve derin başka eserlerinin olması gerekirdi. Bunun olmaması ve Reşidüddin'in anılan eserinden başka daha nice eserlerinin bulunması iddianın yersizliğini göstermektedir. Kaldı ki Reşidüddin'in malum eseri kalabalık bir heyetin yardımı ile saray içinde herkesin gözü önünde yazdığı herkesçe bilinmektedir. Kaşani'nin Camiü't-Tevarih ile olan tek ilişkisi Reşidüddin'e yardımcı olan heyetin üyelerinden biri olmaktan öteye gitmemektedir. Onun bu tavrı genç ve güvensiz bir sultan olan ve dedikodulara itibar eden Ebu Sa'id devrinde siyasi pozisyon almak için yapılan bir manevradan başkası değildir. Bu dönemde pek çok emirin iftiralara kurban edilerek tasfiye edildiği bilinmektedir.
Eqîda Îmanê
Li bate muheqqeq bitin ev cewab
Diho gote min hatifê bê hîcab
Sa Ehmed senake bi qewlê sehîh
Li tewhîda Barî bi lefzê fesîh
Xwedê yêke bê hevrê û bê heval
Ne me’zulîye ne mirin ne zewal
Çar Nikola, 21 Ekim'de Tiflis'e ulaştı. Günlerdir bardaktan boşalırcasına yağmur yağıyordu. Bu nedenle yanında yirmi dört Gürcü prensiyle birlikte şehre girişi esnasında muhteşem kıyafetleri çamura bulanmış, çok görkemli olması beklenen tören istenen etkiyi uyandırmamıştı. Yağmur o kadar şiddetliydi ki töreni izlemek için toplanan
Yedi cilt ten oluşan eser, bizzat Firdevsi tarafından -abartılı ifadelerle övülen- Gazneli Mahmud'a sunulmuştur:
Tanrı dünyayı yaratalı böyle bir padişah gelmemiştir. Tanrı çıkıp da güneş gibi tacını başına koyunca yeryüzü fildişi gibi parladı. Sen bütün yeryüzünü aydınlatan asıl parlak güneş kimdir, biliyor musun? Bu güneş, parlak talihli bir şah olan Ebü Kasım'dır. Tahtını bir taç gibi olan güneşin yanına kurmuş.
........ PERÎŞÂN HEP PERÎŞÂN
1 Oldukda rûh-ı dil-berinin hâl-i perîşân
Olmazdı eyâ 'âşıkının hâli perîşân
2 Meydâna sürüp şâh levend-âne semendin
Üftâdelerin itmede pâ-mâl-i perîşân
3 Hem-meclis-i gayr oldıgına bu eser isbât
Mestâne gözi kâkül-i selsâli perîşân
4 Dökdi nukatı baht husûsunda müneccim
Gördükde figân eyledi eşkâl-i perîşân
5 Eyleme gönül renc viren mâlı tedârük
Gör bâr-ı girân itmede[dir] hâli perîşân
6 'Afv olmaz ise haşrde kâbil mi hisâbı Tûl-i emelim defter-i icmâl-i perîşân
7 Rûhî bulalı râbıta bu merkez-i devrân
Gelmiş mi eyâ sen gibi ikbâli perîşân
Sayfa 293Kitabı okudu
Âh kim bu gönül hümâsı
Havalara pervâz eder
Gâhi konar bir sahrâya
Gâhi konmağa nâz eder
Gâhi gider seyyâh olur
Cümle cihâna şâh olur
Ne kendinden agâh olur
Sayfa 34Kitabı okudu
_Binbir Gece Masalları'nı anlatan, Şehrazat’tır.
_Eski zamanlarda Hint ve Çin diyarlarında hüküm süren Şehriyar ve Şahzaman adlı iki kardeş hükümdar, eşleri tarafından aldatılmışlar. Bu olayların etkisiyle Şehriyar, kendi ülkesinde, her gün bir kızla evlenip ertesi gün onu idam ettirir olmuş; bu yüzden vezirin güzel, bilgili ve akıllı kızı
_Mustafa Kemal, bir Türk’tü; Türk olmaktan gurur duyuyor; “Türkiye Türklerindir” parolasıyla yaşıyordu. Ne Tanrı’dan, ne bir kişiden ne de kurumdan çekinmeyen, tam bir devrimciydi. Onun için resmi ya da kutsal olan hiçbir şey yoktu. Türkiye’yi Padişah’ın ehliyetsizliğinden ve despotizminden olduğu kadar, yabancıların pençelerinden kurtarmakla
_Gazeller_
_Keşke uyuyabilseydim de, rüyada yüzünü gösterseydin.
_Ey bütün maddî varlığından kurtulup, sadece baştan ayağa nür olan azîz varlık, yıldızlar bile seni görüp kendilerinden utanıyorlar. Senin cevherin kuyumcuda müşterilerce pek beğenildi. Yani asaletine, rühî güzelliğine, Hakk aşıkları hayran oldular.
_Avareliği, bir bir şerbet gibi
_İslamı anlamak için islamın hakim olduğu yerlere ve hakim olmadığı yerlere bakmak yeterlidir. Kendinden olmayanı ezmek ve yok etmek üzerine kurulu siyasal islamın, modern dünyaya entegre olması imkansız. İslamın, insanlığa katkısı nedir? Modern bir insan neden müslüman olmalıdır?
_Türkler, İranlılar'ın ve Araplar'ın asla yapmadıkları
Şah -î şairan Firdevsî
Büyükler ve fazıllar İslamiyet devrinde Firdevsî gibi bir şairin dünyaya gelmediği hususunda müttefikler. Hakikaten o, söz üstatlığının ve fesahatin hakkını vermiştir. Bu iddianın doğruluğuna Şahnâme kitabı adil bir şahittir. Beş yüz sene geçtiği halde zamanın şairlerinden ve belagat sahiplerinden hiçbiri Şahnâme’ye benzer bir eser vücuda getirme kudretini kendisinde bulmamıştır. Bu kudret ve kabiliyet, şairlerden hiç kimseye nasip olmamış ve olmaz da. Bu, Allah’ın Firdevsî’ye bir vergisidir. Faziletli kimselerden bazıları onun hakkında şöyle söyler:
Firdevsî’nin söz padişahlığında basıp dünyada bıraktığı sikkeyi
Fars ahalisinden başka bir kimse bastıysa kâfir olayım.
Söz, önce yüce arştan yere indi; fakat
Firdevsî onu tekrar yükseltip yüce arşa çıkardı. [ŞİİR]
Başka bir aziz de bu kıtayı söylemiştir (Tanrı onu söyleyenin hayrını versin):
Her ne kadar Peygamber,
“Benden sonra nebi gelmeyecektir” dediyse de
Şiirde [şu] üç kişi peygamberdir:
Gazelde Sa’dî, kasidede Enverî, tavsif ve tasvirde de Firdevsî.
Öyle soluk benizle kitapçı dükkânlarını dolaşıp cebine tıkıştırdığı eserlerin altı ayda, altı satırını okumaya vakit bulamayan derbederler, ortaya şah değil, bir geda eser bile koyamazlar.
Sayfa 51Kitabı okudu
Şah eser
Şah eserler tek, yalnız başlarına doğmazlar. Onlar yıllarca süre gelen ortak düşüncenin, halkla bir düşünmenin ürünüdür. Böylece tek bir sesin ardında kitlelerin deneyimi yatar.
