#science

Biyolog Daniel Chamovitz'in "Bitkilerin Bildikleri-Dünyaya Bitkilerin Gözünden Bakmak" adlı bu eseri, alanında uzun bir zaman boyunca unutulmayacak bir kitap niteliği taşımaktadır.

Yazar Darwin'den günümüz biliminsanlarına kadar yapılan konu ile alakalı tüm araştırmaların ve çalışmaların özünü (sadece özünü vermiş çünkü bu çalışmaların tamamına atıf yapılsaydı ciltler dolusu kitap olurdu ki bilimsel olan yöntem de kısa atıfta bulunmaktır) vererek, kendi üslubu ve sunuş tarzı ile harmanlayarak, derleme tarzında bir eser ortaya koymuştur. Yazar kitapta kendi bilimsel çalışmalarına da atıflarda bulunmakta fakat bunların detayına girilmediği için kitabın bilimsel olarak 'derleme' statüsünde olduğu kanaatindeyim. Fakat müthiş bir bilimsel derleme! Eserde atıf yapılan (derlenen) çalışmaların yapıldığı dergilerin çoğu; dünyanın en fazla etki değerine sahip "Science" ve "Nature" gibi dergilerdir.

Eser genel olarak 6 kısımdan oluşmakta; görme, koklama, hissetme, duyma, konuma dair bilinenler ve bellek. Bu özellikler malumdur ki biz insanlarda bulunan özellikler. Fakat yazar bu özelliklerin "temel"inin bitkilerde de bulunduğunu derlediği bilimsel çalışmalar ışığında açıklamaktadır. Örneğin; bitkiler görürler fakat biz insanlardaki gibi değil. İnsanlardaki 'görme'yi bitkiler için de kullanırsak hataya düşeriz yazara göre.

Her ne kadar herkesin anlayabileceği dilden yazılmış olsa da Temel Biyoloji bilgisi ve Temel Botanik bilgisi gerektiren müthiş bir çalışma ortaya konmuş bu eser ile. Kendi adıma söylemem gerekirse; "Aman Allah'ım bu ne?" dedirten yerler çok az oldu. Çünkü belgesel izleyenler veya makale okuyanlar kitapta az sayıda hayretli olayla karşılacaktır.

Bu tarzda (bitkilerin ilginç dünyalarını ele alan tarzda) en meşhur olan kitap -daha önce yazılmış olan kitaplardan- şüphesiz; "Bitkilerin Gizli Yaşamı"dır (Tompkins & Bird, 1983). Bu kitap -birçok insanda olduğu gibi benim de- bütün bitkilere olan bakışımı olumlu yönde etkiledi. Bu kitap 'biraz' bilimsellikten uzak bir dil ile yazılmış. Biraz diyorum çünkü tamamı öyle değil. Bazı "uçuk" bulduğum yerlerde haksız değilmişim çünkü "Bitkilerin Bildikleri''nin yazarı Biyolog Daniel hoca da bu söz konusu kitabında birçok kez "Bitkilerin Gizli Yaşamı"nı eleştiriyor. Hatta katı bir dille eleştiri yaparak "tamamen  bilimsellikten uzak" diyor ama Daniel hoca abartıyor biraz. Çünkü; her ne kadar bilimsellikten uzak bir yöntem ile ortaya çıkan bir eser olsa da orda Goethe'den Newton'a ve Darwin'e kadar birçok bilim insanına ve onların değerli calışmalarına atıf da yapılıyor ki bu da, kitabın bilimsellikten o kadar da uzak olmadığını gösterir.

Daniel hoca olması gerekeni yapıp "tamamen bilimsellikle" yoğrulmuş bir eser çıkarmış ki kimse onu -onun yaptığı gibi- "bilimsellikten uzak" olmakla yargılayamasın. Bu kitap; "Bitkilerin Gizli Yaşamı"nı okuyan biri için daha anlamlı ve güzel bir kitap olarak gelecektir. Ayrıca kişi, eğer Temel Biyoloji bilgisi, Temel Botanik bilgisi yönünden eksik veya bu bilgilere "Fransız" ise ve belgeselerden de uzak ise "Bitkilerin Bildikleri" kitabı ona yer yer anlaşılmaz gelecektir.

Yine de tüm bunlar, bitki ve bitki yaşamı meraklılarının mutlaka okuması gereken bir kitap olduğu gerçeğini kesinlikle değiştirmeyecektir.

Feyz ve ilham almanızı dilerim; iyi okumalar...