Şeyh Bedreddin İsyanı
Musa Çelebi, Edirne'de idareyi ele geçirdiğinde dönemin önemli alimlerinden Şeyh Bedreddin'i kadıasker olarak tayin etmişti. Çelebi Mehmed kardeşini mağlup edince, Şeyh Bedreddin'i görevinden aldı ve ona maaş bağlayarak İznik'e sürdü.
Şeyh Bedreddin, Börklüce Mustafa'yı Aydın ve civarına gönderdi. Börklüce Mustafa, bölgede geniş bir taraftar kitlesi toplayınca devlet için tehlike oluşturdu. Şeyh Bedreddin de Rumeli'ye geçti.
Osmanlı kuvvetleri harekete geçerek Karaburun'da bulu nan Börklüce Mustafa ve Manisa civarında bulunan Torlak Kemal'i mağlup ettiler. Bayezid Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri de Rumeli'de Şeyh Bedreddin'in çevresindeki adamları dağıtıp şeyhi ele geçirdiler. Sultan ulemadan bir meclis toplayarak Şeyh Bedreddin hakkında karar vermelerini istedi.
Ulema, Şeyh Bedreddin'in öldürülmesine karar verdi ve Bedreddin Simavi 18 Aralık 1416'da Serez'de asıldı.
Sayfa 46Kitabı okudu
Doukas'a göre bu ortamda Börklüce Mustafa'nın ve dervişlerinin ortaya attığı "malların ortaklaşa kullanılması" fikri halka cazip gelmişti. Tire ile Aydın arasındaki Ortaklar kasabasının adı belki de o günlerden kalmıştı.
Sayfa 190 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Karaburun'dan "Stylarion" diye söz etmişti. Stylarion Rumca koca direk, destek sağlayıcı büyük direk anlamındaydı. Belki Akdağ'ın başka bir adı olabilirdi. Doukas Historia adlı kitabında uzun uzun Karaburun'u ve Börklüce Mustafa'yı anlatıyordu:
Sayfa 187 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Börklüce Mustafa, tam üç kez savaştı, üçüncü de kaybetti.
Börklüce Mustafa'nın dervişleri Karaburun'da Osmanlı ordusuyla üç kez savaşmış, ilk iki savaşta koskoca Osmanlı ordusunu yenmişlerdi. Üçüncü savaş için Padişah I. Mehmed (Çelebi Mehmet), Karaburun'a ordusunun başında oğlu II. Murad'la birlikte baş veziri (sadrazamı) Bayezid Paşa'yı yollamıştı. Son savaşta tahminen 10.000 kişiden oluşan Börklüce'nin dervişleri, Bayezid Paşa'nın topladığı 30.000 askere karşı savaşmış ve yenilmişlerdi...
Sayfa 178 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Börklüce Mustafa'nın dervişleri Karaburun'da Osmanlı yönetimine isyan bayrağı açmışlardı. Nâzım Hikmet'in destanında ve Mikhael Doukas'ın Historia kitabında yazdığı gibi, isyan edenler Aydın'ın Türk köylüleri, Sakızlı Rum gemiciler ve Yahudi esnafları, yani Tireli, Ödemişli, Birgili, Ortaklarlı, Aydınlı, Selçuklu (Ayasuluğ), Efesli, İzmirli, Karaburunlu, Sakız Adalı, Alaşehirli, Manisalı adamlardı. Teke Yarımadası'ndaki (Antalya) Türkmenlerden tutun da Manisa'ya kadar, Akdeniz'in, Ege'nin verimli topraklarında yaşayanlar isyan etmişti.
Sayfa 178 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Börklüce Mustafa, Karaburun'un ya da Tire'nin köylerindendi. Lakabı Dede Sultan'dı. Şeyh Bedreddin'in düşüncelerini Aydın Beyliği'nin topraklarında yaymıştı. Dede Sultan'ın müridleri arasında Müslümanların yanı sıra Hıristiyanlar da vardı. Sisam (Samos) ve Sakız Adası'ndaki (Chios) Hıristiyan keşişlerle dostluk kurmuştu.
Sayfa 178 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Tarihi gerçeklere baktığımızda; Şeyh'in doğum yerinin Kütahya'nın Simav ilçesi olduğu iddiası gerçeklere çok daha uygun düşmektedir. Bugün Kütahya'nın Simav ilçesinde; hala “Şeyh Bedreddin camii”, "Şeyh Bedreddin caddesi”, "Şeyh Bedreddin ilkokulu" ve "Şeyh Bedreddin harmanı" gibi isimlerin halk arasında
Sayfa 52Kitabı okudu
Mikhael Doukas (Dukas) okumak lâzım, Bedreddin'i tanımak için.
Şeyh Bedreddin'in yakını Börklüce Mustafa ve isyanını ilk kez yazan Bizanslı tarihçi Mikhael Doukas'tı. Ülkemizde (Dukas) olarak tanınan yazar, Bedreddin'in çağdaşıydı. Historia (Tarih) adlı kitabında Bedreddin'den hiç söz etmese de en yakını, kâhyası (kethüdası) Börklüce Mustafa'dan ve Karaburun'daki isyanlardan bahsetmişti.
Sayfa 21 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Üçüncü basıma önsöz
Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal ile bu yolculukta tanışmış olabilirdi. Börklüce ve Torlak bir süre sonra çıkacak isyanların liderleri olmuşlardı. Edirne'de kendi zaviyesini kurarak yedi yıl kadar ders vermişti...
Sayfa 9 - Sia Kitap, 1. Basım: Eylül 2021 (İlk Baskısı: 2016)Kitabı okudu
Son tahlilde, Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal'in isyanları dahil olmak üzere, Şeyh Bedreddîn hareketinin geniş ölçüde Yahudi mesiyanizmi, Hıristiyan millenarizmi ve Müslüman mehdiciliği temelinde birleşen, Batı Anadolu (Ege Bölgesi) ve Balkanlar'da iç içe geçmiş üç dinin heterodoks kesimlerine mensup bir sosyal tabana dayandığı ileri sürülebilebilir. Bunların dışında kalan isyancıların ise, saltanat mücadeleleri yüzünden fetihlerin durmasıyla ganimetlerden yoksun kalan uc gazileri, timarları ellerinden alınan sipahiler, Osmanlı fetihleri sebebiyle toprakları ellerinden giden Hıristiyan feodallerdir.
Sayfa 245Kitabı okudu
Dava arkadaşları Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal'in de bütün mücadelesi "kimsenin bu benim malımdır diyemeyeceği bir dünya" kurmak içindi yalnızca.
Şeyh
Bedreddîn isyanının tipik bir mehdici (mesiyanik)
hareket mahiyetini taşıdığı rahatlıkla söylenebilir. Gerçi
isyanın bu niteliği konusunda kaynakların hepsinde tam ve kesin bir kayda rastlanmıyorsa da, bu türden, farklı dinlere ve etnik kesimlere mensup insanları bir araya
getirebilen, ileri sürüldüğüne göre de eşitlikçi, iştirakçi
yani
Bedreddîn, böyle uzun bir arbedenin sonunda Osmanlı tahtını eline geçirerek siyasal otoriteyi yeniden kurmakla uğraşan Çelebi I. Mehmed'in saltanatının ilk yıllarında, 1416'da Rumeli topraklarında ayaklanmıştı.Osmanlı kaynakları, bizzat Şeyh Bedreddîn'in yönettiği Rumeli'deki ayaklanmadan evvel, Batı Anadolu'da önce Börklüce Mustafa, arkasından Torlak Kemal adlarında Şeyh Bedreddîn'e mensup kim oldukları üzerinde bugüne kadar detaylı bir şekilde durulmamış iki kişinin birbiri peşi sıra giriştikleri isyanlardan bahseder. Bu isyanların Şeyh Bedreddîn hareketiyle doğrudan bağlantılı olup olmadığı konusunda kaynakların verdiği bilgiler müphemdir. Aslına bakılırsa Osmanlı kaynaklarının hemen tamamı, bu iki şahsiyeti Şeyh Bedreddîn'in halifesi olarak gösterir.
Şeyh Bedrettin
Musa Çelebi, Edirne’de idareyi ele geçirdiğinde dönemin önemli âlimlerinden Şeyh Bedreddin’i kadıasker olarak tayin etmişti. Çelebi Mehmed kardeşini mağlup edince, Şeyh Bedreddin’i görevinden aldı ve ona maaş bağlayarak İznik’e sürdü. Şeyh Bedreddin, Börklüce Mustafa’yı Aydın ve civarına gönderdi. Börklüce Mustafa, bölgede geniş bir taraftar kitlesi toplayınca devlet için tehlike oluşturdu. Durumun farkına varan Şeyh Bedreddin, İznik’ten kaçıp Kastamonu’ya gitti. İsfendiyaroğulları’ndan destek bulamayınca Dobruca’ya geçti.
Osmanlı kuvvetleri harekete geçerek Karaburun’da bulunan Börklüce Mustafa ve Manisa civarında bulunan Torlak Kemal’i mağlup ettiler. Bâyezid Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri de Rumeli’de Şeyh Bedreddin’in çevresindeki adamları dağıtıp şeyhi yakaladılar. Sultan ulemadan bir meclis kurarak Şeyh Bedreddin hakkında karar vermelerini istedi. Ulema, Şeyh Bedreddin’in öldü rülmesine karar verdi ve Bedreddin Simâvî 18 Aralık 1416’da Serez’de asıldı.
Börklüce
Mustafa, köylülerle ilişki kurdu ve görüşlerini kabul ettirdi. Böl-
gedeki Hıristiyan halkla da dostluk kurdu. Ve bir kısım topraklar-
dan ağa-bey takımını atarak, toprağı hep beraber işlemeye, sos-
yal adaleti uygulamaya, kardeşçe yaşamaya başladılar. Durumdan
endişelenen Sultan Mehmet, Saruhan (şimdiki Manisa) valisini
üzerlerine gönderdi. Teşkilatlanmış köylüler valinin kuvvetlerini
Karaburun’un dar geçitlerinde tepelediler
