Pagan düşüncenin başlarında tek yaratıcı güce inanılmakta ve bu gücün eril ve dişil yönleri sembolik olarak ifade edilmekte iken, gelişen devlet biçimleri ile her topluluğun "kendi tanrısı" ön plana çıkmış ve ilkel bir çoktanrıcılık egemen olmuştur.
...tektanrıcı dinlerin sürekli eleştirdikleri inançlar, aslında paganizmin, devlet biçimleri vasıtası ile yozlaştırılmış halidir.