Feryat etti: "Dürüstlük neden titriyor ve tıpkı bir katil gibi
Neden sığınmaya çalışıyor ölümsüz mertebesindekilerin kaş çatışlarından? Yüce gönüllüler titremeye mecbur mudurlar ve mutluluğu
tembellere, eleme mi bırakırlar,
Kendisiyle alay eden?
Kim verdi bu emri? Hangi Tanrı? Hangi Melek?
Yüce gönüllülere tecrübeyi fazla görüp de gönülleri yüce olmayanların
Tabiat kuvvetlerinin sınırsız icracıları olmalarını sağlayan kim? Bir de bakmışsın merhametin adı olmuş ticaret, yüce gönüllülükse bir zanaat,
Insanların zenginlik kaynağı ve kumlu çöl terk edilmiş güçlülere.
Hangi Tanrı ki bu, barış kanunları yazar ve fakat onları kasırgalara büründürür?
Hangi merhametli Melek ki bu, gözyaşlarına susar ve hararetini
Hangi sürüm sürüm sürünen mendebur ki bu, nefse hakimiyeti dindirir figanla?
vaaz eder ve fakat kendini
Kuzuların yağıyla besler? Takip etmeyeceğim artık, itaat etmeyeceğim ben bunlara bir daha!"
He cried: Why trembles honesty and like a murderer,
Why seeks he refuge from the frowns of his immortal station
Must the generous tremble & leave his joy to the idle: to the pestilence!
That mock him? who commanded this? what God? what Angel To keep the gen'rous from experience till the ungenerous
Are unrestrain'd performers of the energies of nature;
Till pity is become a trade, and generosity a science,
That men get rich by, & the sandy desart is giv'n to the string
What God is he, writes laws of peace, & clothes him in a tempes
What pitying Angel lusts for tears, and fans himself with sigh
What crawling villain preaches abstinence and wraps himself In fat of lambs? no more I follow, no more obedience pay.
Sayfa 124Kitabı okudu
Montaigne - Denemeler
"Eğer yalanın dürüstlük gibi sadece tek bir yüzü olsaydı, daha iyi bir durumda olurduk. Böylece yalancının söylediği şeyin tam aksini doğru olarak kabul ederdik. Fakat dürüstlüğün tersinin yüz binlerce şekli ve sınırsız bir alanı vardır."
Birey açısından sadece birer araç olması gereken teknoloji, para, çıkar ve kazanç elde etme gibi teknik değerler; Sevgi, inanma, çalışkanlık, dürüstlük, dostluk, vefa, güven ve saygı gibi yüksek insani diğerlerle yer değiştirmiş olur. Böylece birey, hayatın amacını "her şeye rağmen - meşru ya da gayrimeşru - sahip olmak"ta ve hayatın zevklerini sınırsızca elde etmeye çalışmakta görmeye başlar. Aslında bu bir kısır döngüdür ve bu durumdaki birey, sınırsız isteklerinin peşinden koşup tükettikçe "olma"ya değil, aksine "tükenme"ye ya da "tüketilme"ye mahkum olur. Çünkü insanın "sahip olma" güdüsü ve sınırsız istekleri, din ve ahlak sistemlerinin öğretileri tarafından dengelenmediğinde, paylaşımcı/diğerkam değil, aksine hedonist/hazcı tutum ve davranışlar üzerinde kurulu bir tüketim ahlakına yol verir. İşte günümüz insanının ve özelde gençlerin karşı karşıya bulunduğu temel sorunda böylece ortaya çıkmış olur.
Musibetler insanın benliğine ayna tutar. Kendisinin dürüst olduğunu iddia eden biri bunu hangi şartlarda söylemektedir? Normal şartlarda her insan dürüsttür. Ortada dürüstlüğü zedelemeye sebep olacak bir baskı söz konusu olmadığında dürüstlüğün gerçekliğinden ve insanların dürüstlük seviyeleri arasındaki farktan bahsedilemez. İnsan da kendisinin hangi nispette dürüst olduğunu bir imtihandan geçmeden bilemez. Cesur olduğuna inanan biri, gerçekten cesur mudur ve cesareti ne seviyededir? Sınırsız sandığı cesaretinin bir nihayeti ve haddi yok mudur? Kişi bu konuda imtihan edildiğinde, karşısına çıkan korkutucu hâl karşısında gerçekten cesur olup olmadığını, cesursa ne kadar cesur olduğunu anlayabilir. Bir insanın çok fedakâr olduğunu düşünmesi, hiç fedakârlık yapmak zorunda kalmamışsa, bir fikirden ibarettir. Birileri onun kapısını yardım için çaldığında imtihan başlar. Bu durum onun fedakârlığının gerçek mi yoksa sözde mi, az mı yoksa çok mu olduğunu ortaya çıkaracaktır.
Sayfa 102Kitabı okudu
Eğer yalanın dürüstlük gibi sadece tek bir yüzü olsaydı, daha iyi bir durumda olurduk. Böylece yalancının söylediği şeyin tam aksini doğru olarak kabul ederdik. Fakat dürüstlüğün tersinin yüz binlerce şekli ve sınırsız bir alanı vardır.
Montaigne, Denemeler