Tanrının zorunlu olarak varlığı
Bir şey kendisini var olmaktan alıkoyan hiçbir neden ya da sebebin bulunmadığı yerde zorunlu olarak vardır. Eğer Tanrının varlığını alıkoyan ya da varlığını ortadan kaldıran hiçbir neden, hiçbir sebep yoksa, güvenle şu sonuç çıkarılabilir ki, Tanrı zorunlu olarak vardır. Halbuki, Tanrının var olmasını alıkoyan hiçbir neden, hiçbir sebep yoktur.
Sayfa 41 - Dost Kitabevi Yayınları
Baruch Spinoza - Şeyh Bedreddin
Spinoza düşüncesinde Şeyh Bedreddin'in izlerini aramak ilk bakışta anlamsız görünebilir. Çünkü her iki düşünür de iki farklı kültürün mensubudur. Ayrıca Bedrettin 14. yüzyılın sonlarında ve 15. yüzyılın başlarında Anadolu'da, Mısır'da ve Rumeli'de yaşamıştır. Spinoza ise 17. yüzyılda Hollanda'da yaşamış bir fılozoftur. Üstelik Spinoza eserlerinin
Halbuki Tanrı, göstermiş olduğum gibi, her şeyin öz ve varlığının tek nedeni olmasından dolayı, bundan şu sonuç çıkar ki, zorunlu olarak Tanrı ile meydana gelen şeyler arasında gerek öz gerek varlık bakımından bir fark olmalıdır; çünkü her eser kendi nedeninden, şüphesiz ona bağlı olması bakımından ayrılır. Diyelim, bir adam başka bir adamın varlığının nedenidir, yoksa ezeli bir hakikat olan ve bunun sonucu olarak, bir adam tarafından meydana getirilmiş olmayan özünün nedeni değildir. Böylece biri öteki ile meydana getirilmiş olan iki kimsede aynı öz vardır, fakat aynı varlık yoktur, o suretle ki, birinin varlığı bitmeden ötekinin varlığı bitebilir ve tersine, birinin özü yok olmadan ötekinin özü yok olamaz ya da yanlış olamaz. Bu gösterir ki, bir şeyin aynı zamanda hem özünün hem varoluşunun nedeni olan bir varlık zorunlu olarak gerek öz, gerek varoluş bakımından bu şeyden ayrılmıştır.
Halbuki Tanrının aklı, bizim aklımızın özünün olduğu kadar varlığının da nedeni olduğu için, bundan şu sonuç çıkar ki, Tanrının aklı bizimkinden gerek özü gerek varlığı bakımından ayrılır ve onlar birbirlerine ancak söylemiş olduğumuz gibi ad bakımından benzerler.
Tanrının iradesi için de aynı şeyin söylenebileceği ve aynı usavurmanın yapılabileceğini anlamak kolaydır.
usavurma
bileşik · ad
1.
usavurmak eylemi.
2.
FELSEFE TERİMİ
bilinen ya da doğru olarak kabul edilen belli önermelere dayanarak başka önermeler çıkarma, önermeden önermeye geçerek düşünme.
Daha iyisini okuyana kadar felsefenin en iyisi budur;
Stoa kozmolojisinde dünyaya içkin olan akıl Tann'dır Burada yine Stoa kozmolojisi ile teolojisi arasında bir örtüşme görülür. Stoa teolojisinde Tanrının dünyaya aşkın bir varlığı yoktur, o dünyaya içkin olan akıldır. Dünya "akıllı bir yaşayandır, yalnızca tanrısal değil, Tanrı'nın kendisidir". Tanrının Stoa kozmolojisinde karşılığı evrensel logos'tur. Tanrı ve dünyanın özdeşliği de logos'un yine kendisinden gelen mantıksal bir zorunluluktur. Ayrıca bu evrensel logos tanrısal iradeyle ya da tanrısal akılla özdeştir. Bu tanrısal aklın yönettiği olaylar zinciri olarak evren tasarımı teleolojik bir tasarımdır, ama aynı zamanda determinist bir olaylar zinciri varsayımına dayanmaktadır. Stoa öğretisinde determinist nedensellik tasarımı teleolojik evren tasarımıyla da tutarlıdır. Evrendeki sıkı ve zorunlu determinizm insan içindir, ama Tanrı olayların gerçek amacını ya da niçin olduklarını bilerek evreni yönetir. Tanrıyı evrene içkin teleolojik bir ilke olarak kabul eden bu anlayış felsefi olarak ortaya konulmuş bir panteizm demektir.
Sayfa 20Kitabı okudu
İgteizm
Dil, Doğruluk ve Mantık kitabının başka bir bölümünde Ayer, Tanrı hakkında anlamlı bir şekilde konuşabileceğimiz fikrine karşı çıkar. Ayer'e göre "Tanrı vardır" ifadesi ne doğru ne de yanlıştır. Bu ifade ona göre, kelimenin tam anlamıyla anlamsızdır, çünkü tanım gereği doğru değildir (gerçi Aziz Anselmus'un takipçileri Ontolojik Argümanı kullanarak Tanrının zorunlu olarak var olması gerektiğini söylemişlerdir). Üstelik Tanrının var olduğunu ya da var olmadığını kanıtlayan bir sınama da yoktur, çünkü Ayer, Tasarım Argümanını reddeder. Dolayısıyla Ayer ne (Tanrının var olduğuna inanan) teisttir ne de (Tanrının var olmadığına inanan) ateisttir. Daha ziyade, "Tanrı vardır" ifadesinin diğer anlamsız ifadelerden biri olduğunu düşünür. Bazıları bu konumu "igteizm" olarak adlandırır. Dolayısıyla Ayer, Tanrının varlığı ya da yokluğuyla ilgili olarak tartışma nın tamamen anlamsız olduğunu düşünen bir igteisttir.
Sayfa 284 - Alfa Yayınları
Tanrı’nın varlığı üzerine Kozmolojik Kanıt
(Leibniz'de)Kozmolojik kanıt, dünya mutlak olarak değil, varsayımsal açıdan zorunlu olduğundan, mutlak olarak zorunlu tek varlık gereksindiğimiz konusundadır. Değişik dünya durumlarını birbirine bağlıyan nedensellik, bir dünyanın neden var olduğunu göstermez. Var olan vardır. Var olacak var olacaktır. Dünyanın ilk siz-sonsuz olduğunu varsaysak bile, bir dizinin nedeniyle bağlantılı olarak zorunluk düşüncesine varamayız. Bu bakımdan, olup bitenlerin dünya-üstü bir nedeni bulunması gerekir.
Tanrı’nın Basitliği
.. İlahi sıfatlardan birinin Tanrı da bulunup bir diğerinin bulunmaması mümkün olmadığı gibi bu sıfatların Tanrı’dan başka bir varlık da bulunması da imkansızdır. Bunu mantıksal bir ifadeyle özetlemek gerekirse denilebilir ki Tanrının gerek varlığı ve mahiyeti gerek zatı ve sıfatları gerekse farklı sıfatları birbirleriyle içlemsel olarak özdeş olmamalarına karşın, kaplamsal olarak özdeştirler. Bir başka ifadeyle Tanrının varlığı mahiyeti zatı ve sıfatları O’nda birbirinden farklı anlamlara delalet etse de hepsi O’nda zorunlu olarak bir arada bulunup, var olmamaları veya birbirlerinden ayrı var olmaları ontolojik bir imkansızlık gibi görünmektedir.
Sayfa 95Kitabı okudu
