VAROLUŞÇULUK, Jean Paul Sartre
Nobel ödülünü (1964) reddeden ilk kişi olan 
Jean-Paul Sartre (1905-1980) sadece Nobel ödülünü değil diğer resmi kuruluşlardan kendisine layık görülen tüm ödülleri de reddetmiştir. O, ilkelerini ve felsefi doktrinlerini sadece ortaya koymakla kalmamış kendi hayatının zeminine de bilakis uygulamış ve uygulatma çabasına girmiş, ilkeli ve saygın bir
verdiğin her kederin yüreğimde yeri var
hangi kitabı açtıysam seni okudum yıllardır
hangi aynaya baktıysam seni gördüm
gel desen gelemem
git desen gidemem
öl desen kanım akmaz
anladım artık seni sevmek yüce bir şey
anladım seni sevmek tanrı'ya yaklaşmak gibi
insanlar içinde bir sana inandım
bir seni sevdim kendimden başka
uykularımın
everest yayınları, pdfKitabı yarım bıraktı
Tanrısız ahlâk meselesi, büyük ihtimalle ebediyyen tatbikatta tet-
kiki mümkün olmayan veya herhangi bir tarihî tecrübeye dayanmayan
nazarî bir tartışma mevzuu olarak kalacaktır. Çünkü tarih boyunca ta-
mamen dindışı bir tek toplum bilinmediği gibi, benzerî durumla ilgili
tecrübemiz de yoktur. Kuşaklan, resmen kabul edilmiş ateist ideolojiye
istinaden, dine karşı tamamen ilgisiz ve hatta nefret içinde eğitilen toplumlar bile, dindışı ahlâk var mı veya sırf ateist kültür ve ateist toplum
mümkün mü sorusuna itimada şayan bir cevap olamazlar.
Tanrısız Ahlak
Incelememizden iki sonuca varılabilir. Birincisi: Bir prensip, bir ideal olarak dinsiz ahlâk mümkün değildir; pratik ahlâk olarak mümkündür. Fakat bu pratik ahlâk süredurum gibidir, ona itici gücü veren kaynaktan uzaklaştıkça kendi gücü de azalmaktadır. İkincisi: hiçbir ahlâki düzen ateizme da- yandırılamaz, fakat ateizm doğrudan ahlâklılığı
Sayfa 216 - Ketebe YayınlarıKitabı okudu
Tanrının bıraktığı yerden biz başlayalım
Üç milyar insanın yarısını sen öldür yarısını ben
Üç kişi kalsak yetişir yeryüzünde
Yaklaş bana
Seninle kardeş değiliz
Hüzünle karışık sevinçlerinden kurtul artık
Arzuların o belli belirsiz sıcaklığını sev
Tanrısız ahlâkın mümkün olması ile ilgili sorunsal muhteme- Jen her zaman teorik bir tartışma olarak kalacaktır. Çünkü bu, uygulamada tetkik edilemeyecek ve herhangi bir tarihi dene- vin referans gösterilemeyeceği bir tartışmadır. Bunun basit bir nedeni vardır; insanlık tarihi boyunca tamamen dinsiz bir top- luluğa rastlanmamıştır, benzer bir durumla ilgili tecrübemiz de yoktur. Resmi kabul görmüş ateist ideolojilere dayanarak genç nesilleri dine karşı büsbütün bir ilgisizlik hatta nefret içinde yetiştirilen toplumlar bile, dinsiz ahlâk var mıdır veya salt ateist kültür ve salt ateist toplum mümkün müdür sorusu- na kesin bir cevap teşkil edemezler. Bu tür toplumlar da, tüm çabalarına ve etraflarına ördükleri tüm duvarlara rağmen, za- man ve mekânın dışında kalamazlar. Sayısız şekillerde akse- den geçmiş ve kasıtlı veya kasıitsız olarak etki eden dünyanın geri kalanı burada mevcuttur. Açıkça iddia ediyorum ki men- supları din hakkında büsbütün bir bilgisizlik içinde yetişen bir toplumda, davranış kuralları, hukuk, insanlar arasındaki ilişkiler ve toplum düzeni, bugün tanıdığımız ve gerek dindar addedilen gerekse ateist anlayışın güçlü etkisinde olduğu bili- nen toplumlarda rastladığımız her şeyden katiyetle farklı ola- caktır.' Gerçek bir ateist toplumun ideallerini veya hukukunu öğrense, yahut tutarlı bir ateist dünya manzarasıyla birdenbire karşı karşıya kalsa belki birçok dinsiz dengesini kaybederdi.
Sayfa 209 - Ketebe YayınlarıKitabı okudu