Uzun zamandır bu tarz bilgi dolu, söylev tarzında bir kitap okumadığım için -
Seneca hariç- düşüncelerimi toparlamakta biraz zorlanıyorum açıkçası. Fakat böyle bir kitap ve böyle değerli bir çeviri bir incelemeyi hak ediyor bence, o yüzden bir not düşmeliyim buraya~
Öncelikle kitabın da adı olan "aptallık duvarı" ifadesini çok beğendim
Evrenin işleyişini anlayamamanın Tanrı inancına yöneltmesi hk.
Eğer madde bizim bilemediğimiz bileşimlerle davranıyor ve hareket ediyorsa; eğer hareket maddeye içkinse, sonuçta, uzamın engin düzlüklerinde göz alabildiğine uzanan ve tek biçimli, değişmez işleyişi bizde hayranlık ve saygı uyandıran tüm gökkürelerini enerjisi nedeniyle yalnızca o yaratabiliyor, üretebiliyor, koruyabiliyor, sürdürebiliyor ve dengeleyebiliyorsa; bu aktif yeti esas olarak eylem hâlindeki maddeden başka bir şey olmayan doğanın kendisinde bulunduğuna göre, bu durumda, tüm bunlara yabancı bir fail arama ihtiyacı nereden doğmaktadır? Sizin Tanrı'ya ilişkin kuruntunuz herhangi bir şeyi aydınlatabiliyor mu? Bunu bana kanıtlayamayacağınıza bahse girerim. Maddenin iç yetileri hakkında yanıldığımı varsayalım, önümde en azından bir güçlük vardır. Siz Tanrınızı bana sunarak ne yapıyorsunuz? Önüme bir güçlük daha çıkarmış oluyorsunuz. Anlamadığım bir şey yüzünden, daha az anlayacağım bir şeyi kabul etmemi benden nasıl isteyebilirsiniz?
Sayfa 99 - Fol, 2.Basım, Kasım 2022
Dünyada mutluluk bulamamışlar için cennet tasviri bir teselli değil midir?
“Ama,” diye itiraz ettim Bayan Delbene’e, “ruhun ölümsüzlüğü dogması bahtsızlar için teselli verici değil midir? Bir yanılsama olsa da, yumuşak, hoş bir şey değil midir? İnsanın kendine rağmen varlığını sürdüreceğine ve yeryüzünde kendisine çok görülmüş mutluluğu göğün kendisine bir gün bahşedeceğine inanması hoş değil mi?”
“Aslında,”
Sayfa 95 - Fol, 2.Basım, Kasım 2022
Gehenne Vadisi? Cehennem?
Araştırmalar sonucunda Kudüs yakınlarında Gehenne vadisi denen bir yerin olduğu görülmüştür, burada suçlular infaz ediliyordu ve hayvan cesetleri de buraya atılıyordu. İsa, lllic erit fletus et stridor dentium (Orada ağlayış ve diş gıcırtısı olacaktır. -Matta 25:30) dediğinde, alegorik olarak bu yerden söz etmek istemekledir. Bu vadi bir işkence
Sayfa 70 - Fol, 2.Basım, Kasım 2022
Tek kelimeyle, sonsuz eziyetler sizin varsaydığınız Tanrı’nın sonsuz iyiliğinden tiksindiriyorlar: Ya beni buna inandırmaya çalışmaktan vazgeçin, ya da sizin Tanrı'nızı bir an benimsememi istiyorsanız, vahşi dogmanızdan sonsuz cezaları yok edin.
Sayfa 67 - Fol, 2.Basım, Kasım 2022
Bu korkunç dogma*, tersine, ateizme, dinsizliğe yöneltir: Bütün aklı başında insanlar, insanları sonsuza dek mutsuzluğa gömmek için yaratacak kadar acımasız, tutarsız, barbar bir Tanrı kabul etmektense, Tanrı'ya inanmamayı çok daha kolay bulurlar.
Sayfa 64 - Fol, 2.Basım, Kasım 2022. *cehennem
"kendi kendine ibadette bulunmak çelişiktir"
(...) ruhu tanrısallığın bir bölümü olarak kabul etmenin saçmalığını herkes kabul eder. Kendi kendine ibadette bulunmak çelişiktir: Ama eğer ruh Tanrı’nın bir parçasıysa olan budur. Bir tözün kendisinden kopmuş bir bölümü sonsuza dek cezalandırması da saçmadır. Tek kelimeyle, bu hipotezde, bana ne cennetten ne cehennemden söz ediyorsunuz; çünkü Tanrı'nın kendinden kaynaklı bir tözü cezalandırması ya da ödüllendirmesi saçma olur.
Sayfa 50 - Fol, 2.Basım, Kasım 2022
"Tözümüzü Tanrı'dan alıyoruz." cevap:
Tanrı, bir ruhun yokluğunun neden olduğu boşluğu sürekli doldursa da*, bu ruhların bazıları onun alanına geri döndüğünde** kendi tözüne geriye dönük bir etki yaptırması gerekir, ki bu da saçmadır; çünkü sizin Tanrı'nız gibi eksiksiz ve bölümlerinin kendisi de sonsuz olan bir sonsuz ne kendi üzerine kapanabilir ne de genişleyebilir.
Bir ruhun yokluğunun neden olduğu boşluk hiç doldurulmamışsa bu bir boşluktur; çünkü her uzamın tini ya da maddeyi kapsaması gerekir. Oysa, Tanrı bu boşluğu dolduramaz, ne kendi tözüyle ne madde parçalarıyla; çünkü Tanrı madde içeremez, dolayısıyla tanrısallığın içinde hiçlik vardır.
Sayfa 49 - Fol, 2.Basım, Kasım 2022. *çünkü tözü Tanrıdan alıyorsak her yaratımda Tanrıda bir boşluk oluşması gerekir **öldüğümüzde
DİN ADAMI: Ne yani, kehanetler, mucizeler, şehitler, bütün bunlar kanıt değil mi?
CAN ÇEKİŞEN ADAM: Başlı başına kanıta ihtiyaç duyan şeyleri kanıt olarak kabul etmemi sağlıklı bir mantıkla benden nasıl bekleyebilirsin? Kehanetin kanıt olabilmesi için, öncelikle bu kehanetin olduğuna kesinlikle inanmam gerekirdi; tarihe kayıtlı olduğunda
Sayfa 31 - Fol, 2.Basım, Kasım 2022
Bir din sonsuz sayıda yaratığı kendi esinlediği eğilimler yüzünden sonsuzca cezalandırması gereken bir Tanrı'ya inanç üzerinden temelleniyorsa, buna uzun süre inanılıp, uzun süre saygı duyulur mu? Bu korkunç prensiplere inanan her insan, kendisini sonsuzca sefil kılabilecek bir varlıktan sürekli çekinerek yaşamak zorundadır. Durum böyle olunca, bu varlığı nasıl sevebilir ya da ona saygı gösterebilir?
Sayfa 96 - Versus KitapKitabı okudu
Kendi kendine ibadette bulunmak çelişiktir: Ama eğer ruh Tanrı'nın bir parçasıysa olan budur. Bir tözün kendisinden kopmuş bir bölümü sonsuza dek cezalandırması da saçmadır. Tek kelimeyle, bu hipotezde, bana ne cennetten ne cehennemden söz ediyorsunuz; çünkü Tanrı'nın kendinden kaynaklı bir tözü cezalandırması ya da ödüllendirmesi saçma olur.
Sayfa 78 - Versus KitapKitabı okudu
Konuş kral...
Eğer Tanrı bizim bir dinimiz olmasını isteseydi ve gerçekten güçlü olsaydı, daha doğrusu, gerçekten bir Tanrı olsaydı, emirlerini bize bu kadar saçma yollarla mı bildirirdi? Ona nasıl hizmet etmek gerektiğini aşağılık bir haydut çetesinin organıyla mı bize gösterirdi? Bana sözünü ettiğiniz bu Tanrı yüceyse, güçlüyse, adilse, iyiyse, kendisine hizmet etmemi ya da onu tanımamı bana bulmacalar ya da kaba şakalarla mı öğretmek ister?
Sayfa 62 - Versus KitapKitabı okudu
Babası Isaak'ı dolandıran ve kayınpederi Laban'ı soyan Yakup'un lütuflar görmesini nasıl haklı çıkarabilirsiniz? Bir merdivenin üzerinde Tanrı'nın belirmesini ve Yakup'un bir melekle düellosunu nasıl açıklarsınız? Ne kadar hoş, ne kadar ilginç!
...
Sizin kudretli Tanrınızın rehberliğindeki ve (Tanrı ya göre) altı yüz otuz bin savaşçının başında bulunan Musa, yeni doğan bütün bebeklerin bizzat Tanrı tarafından öldürüldüğü Mısır'ı istila etmek yerine, halkıyla birlikte niçin kaçar?
Sayfa 51 - Versus KitapKitabı okudu
"Tanrı'ya inanmak için insanın aklını yitirmesi gerekir. Kimilerinin korkularının, kimilerinin zayıflığının meyvesi olan bu iğrenç hortlak, Eugenie, yeryüzünün sisteminde bir işe yaramaz: bu sisteme zarar verir, çünkü onun adil olması gereken istençleri doğa yasalarındaki temel adaletsizliklerle asla bir arada olamaz; onun sürekli olarak iyiliği istemesi gerekir, doğa ise kendi yasalarına hizmet eden kötülüğün karşılığı olarak iyiliği arzulamaktadır; onun sürekli hareket halinde olması gerekir, oysa bu daimi eylemi yasalarından biri kılan doğa onunla ancak daimi karşıtlık ve rekabet halinde olabilir."
Sayfa 37 - Versus KitapKitabı okudu
Şu hayali Tanrı'ya inanmayı bırak artık çocuğum, asla var olmadı o. Doğa kendi kendine yeter; bir motora, devindirici güce hiç ihtiyaç duymadı.
Sayfa 38 - Fol KitapKitabı okudu