Tasavvuf, sanılanın aksine sadece dinin takvasını yaşayan insanlardan müteşekkil bir dünya görüşü sunmaz. Kendisiyle birlikte makro boyutta bir yaşam biçimi sunar. Edebiyatı, musikisi, giyim kuşamı, gündelik hayattaki etkileşim biçimlerini, kültürel ve sosyal pratikleri, ticaret ahlak uygulamaları ile çok geniş bir alana nüfuz eder.
...bu manzum eserlerin Türk musikisi çerçevesinde besteli hallerine de ilâhi adı verilmektedir. Bu anlamda ilâhi kelimesi, "bestelenmiş dînî tasavvufî şiir" anlamıyla ilk kez Evliyâ Çelebi'nin eserinde geçmektedir.
Türkiye'de Mevlevilik, diğer tasavvuf ekollerinin hepsinden daha ayrı bir yerde duruyor. Genellikle şehirli, kültürlü, dünyayı bilen, musikiye ve güzel sanatlara düşkün insanlardan müteşekkil bir yol bu. Hal böyle olunca, uygulamada, "geleneksel İslâm" tabir edilen Müslümanlıktan ayrıldığı yerler çok. Beş vakit namaz ve tesettür başta olmak üzere, İslâm'ın emirlerine fazlaca "kulak asmadan", dini yalnızca inanca ve sevgiye indirgeyerek, ibadeti "sema" pratiği çerçevesinde tanımlayan ve itikadi meseleleri fel- sefi yorumlara tabi tutan Mevleviler pek fazla. Dünyada farkı dinlere mensup insanların Mevleviliğe duyduğu sempatinin al- tında yatan esas sebep de bu. İşin garibi, bugün Mevlâna'ya atfe- dilen ve Mevlevilik felsefesinin adeta temeline yerleştirilen "Gel, ne olursan ol, yine gel..." şeklindeki sözün, 1260'ların sonunda ölen İranlı şair Efdaluddin Kâşânî'ye ait olduğu da artık ortaya çıkmış durumda.
Sayfa 90
II.Murad aslında içkiye düşkün, sanat, edebiyat ve musikiyi takdir eden, tasavvufa ve mistik bir hayata yönelmiş bir adamdı.
Sayfa 106 - Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıKitabı okudu
Elimden gelse bütün esnaflara, mağaza iş yeri ve restaurant sahiplerine şunları söylerdim:
• İş yerinizde ne olduğu belli olmayan, ahlâk ve kültürümüze tamamen zıt, insanlara birbiriyle konuşurken bile bağırmak zorunda bırakan müzikler çalmayın! İlle de bir müzik çalmak istiyorsanız hafif sesli enstrümantel halk müziği, sanat müziği veya tasavvuf mûsikisi çalın.
• Özellikle giyim mağazalarına sözüm ona elbise reklamı yapıyormuş gibi yapıp ahlâka mugayir koca koca resimler asmayın!
• Lokanta, restaurant gibi yerlerde koca koca televizyonlar bulundurup buralarda müzik kanallarını açarak oraya ailece yemek yemeye gelmiş olan insanlara ahlâksızca şeyler izlettirmeyin.
Halvetiyye
Halvetiyye İslâm dünyasının en yaygın tarikatıdır. Halveti yolunun birçok kolu bugün de Türkiye, Suriye, Mısır, Balkanlar ve Kuzey Afrika ülkelerinde irşadını sürdürüyor.
Halvetiyye'de seyr u sülük yedi esmá zikri ile yapılır: Lå ila- he illallah, Allah, Hû, Hak, Hayy, Kayyum, Kahhar...
Halvetilik'in pirleri kendi içtihadlarına göre
Sayfa 116
