EVRENİN POTANSİYELİ DELİLİ
'Ne kadar maharetli olursanız olun herhangi bir şeyden ancak o şeyin potansiyelinin imkân tanıdıklarını oluşturabilirsiniz. Bir şeyin potansiyeli, o şeyin olması mümkün olan bütün hallerini ifade eder. Örneğin bir kutudan çıkan legoları düşünün; bu legolardan oyuncak bir araba, bir ev, bir zürafa
Bilim de gerçeğin belirlenmesinde tesadüfün üstlendiği yaratıcı fakat hesaplanamaz rolü teslim etmekte uzunca bir süre ayak diremiştir. İnsan inanışları, verili bir dünyada rahata kavuşma vaadinde bulunanlar ile düzen vaadinde bulunanlar biçiminde kabaca ikiye ayrılabilir. İlk gruptakiler, ödüller, günahlar ve sevapların kaydını tutup ölüm sonrası ilahi adalet vaadinde bulunur. Bu vaatler sayesinde kusursuz olmayan bir dünyaya kusursuz bir süreklilik eklenmiştir. Böylesi inanışların nesilden nesile geçerek bu kadar uzun zaman sürekliliklerini korumaları, muhtemelen, dünyaya ilişkin şikayetlerimizi hafifletmelerine bağlıdır. Diğer yandan eski mitler, iyi idare edilen bir ebedî dünya, hakkaniyet, iyilik ve huzur yerine, çoğunlukla, zalim ancak bir o kadar da gerekli bir düzen vaat ederler. Cennet ile cehennem hakkında kim ne derse desin, eski mitlere göre orada tesadüfün zerresine rastlanmaz: Hiç kimse ilahi takdirin bir hatası nedeniyle cennete gidivermez, ya da bir karışıklık sonucu kendisini nirvana yerine cehennem ateşi içinde buluvermez. İyilik de düzen de, bir talih oyununun sonucu değildir.
Mesela otuz yıl önce bir roman okudunuz, sonra kitabı kaybettiniz, yıllar sonraysa tesadüfen elinize geçti. Eski bir dosta kavuşmanın heyecanını duyarsınız; kitabı elinize alırsınız, sarılırsınız, mutlu olursunuz.
Profil Kitap 3. Baskı, Nisan 2020Kitabı okudu
