.. Meselâ gurur, ruhun bir nevi gülünç şismanlığı değil midir? Gene, meselâ yalan, bazı komik aktörlerin yüzlerini boyamalarına teşbih olunamaz mı?
Evet, mizah gazetelerine güldürmek yaraşır. Fakat bozgunculuk için değil, ıslah için güldürmek. Gülerken, okuyucu yeleğini gevşetmek değil; redingotunu iliklemek ihtiyacını duymalı; kendini toplamalı, bir kusurunu düzeltmeli.
Âlemin istediği şudur ki, az çok kendisine benzeyelim. Hepsinin burnu akar bir cemiyet tasarlayınız. Şüphe yok ki, aralarına giren burnu kuruyu nezleli sayacaklardır. Hiç kimseye benzememek, iyi değildir. Yürüyüşümüzde, duruşumuzda, kıyafetimizde, sözlerimizde, herkesten bütün bütün ayrılmaya gelmez. Gülerler...
Lehçetül Hakayikte sosyal hayata dokunan, kadınları iğneleyen, zaman ve idareyi hicveden (361) kelime bulunmaktadır. Âli Bey`in kalemiyle mâna alan lügatlerden örnekler:
Hiç: Her şeyin aslı.
Kibir: Ahmakların vekarı.
Bahane: Sevmek.
Af: Güzel İntikam.
Şair: Söz Kantarcısı - Şiir: Darası alınmış söz
Sayfa 19Kitabı yarım bıraktı
Eğer hayvan da gülebilseydi, insanı alay edebilen mahlûk diye ayırmak lâzım gelirdi.
Alaya alınabilecek her konu, mizahın konusudur.
Sayfa 6Kitabı yarım bıraktı
Hakikat somurtkan, Lâtife güleç yüzlüdür.
Sayfa 5Kitabı yarım bıraktı
Bazı hallerimiz vardır ki adliye, buna karışamaz, kanun yol ile bir ceza verilemez. Mesela, yalan, boş, beyhude yere aldatma, riya gibi resmî cezası olmamakla beraber, bunların yok edilmesi lâzım gelen bir takım kusurlar olduğunu kimse inkâr edemez.
İşte, mizah gazetesi bu kusurlara karşı kurulmuş bir darağacıdır.
...
Kahkaha, adliye cezalarından daha tesirlidir!Gülünç olmak korkusu ne kadar fenalıkların önünü almış, ne kadar çirkinlikleri vuku bulmadan evvel önlemiştir.
Sayfa 88