‘’Umut kötülüklerin en kötüsüdür çünkü işkenceyi uzatır!’’ demişti Nietzsche. Ve kendini çıkmaz bir yola sokmuştu bunu yaparak. Bu kitap umutsuzluğun bile tedavi edilebileceğini öğretti bana. Belki hiçbir şeyin imkansız olmadığını da. Yalom’un kendi fikirleriyle olsun, Nietzsche’nin fikirleriyle olsun tam anlamıyla mükemmel bir kitaptı. Psikanalizin doğuş evresindeki sancıları ustaca anlatmıştı yazar. Nietzsche vazgeçmeyi de imkansız olmayanların yanına almış, üstinsana giden yolda hiçbir engel bırakmamıştı. Ta ki, kendi deyimiyle, köle olana kadar bir kadına. O da düşmüştü aşkın eline. Hayatının geriye kalan yıllarında yazacağı her şeyi şekillendirecek acıların içindeydi. Ve kendi alevinde yakmaya hazırlıyordu kendini. Küllerinden yeniden doğmak için. Kendi zincirlerini çözmenin yolunu gösteriyordu okurlara. Değecek bir uğurda kendini her şeyden soyutlamanın. İşte bu kitabı paha biçilmez yapan şeyler bunlardı. Acı bir yakarış. Ve ondan daha acı olan gurur. Çektiği onca şeye rağmen bir kere bile yardım istememişti Nietzsche. Çünkü korkuyordu yeniden ihanete uğramaktan. En sonunda tutamadı göz yaşlarını ve ağladı bağıra bağıra. Umudu kötülerken aslında her şey için hala umut olduğunu gösterdi. Kendimle yüzleşmeyi öğretti.
