Balzac'ın -1843'te intişâr eden- Illusions perdues (Boşa Çıkan Hayâller) romanının 'Mûcidin Iztırâbları' başlıklı 3. kısmında (sahte Papaz Carlos Herrera, hakîkatte Vautrin'e söylettiği) şöyle bir tespiti vardır:
"İki çeşit tarih vardır: Resmi tarih, yani mekteplerde okutulan muharref, yalancı, düzmece tarih ve gizli tarih yani hâdiselerin hakiki sebeplerinin bulunduğu utanç verici tarih..."