Alemde insan ahlâkı, türlü hayvanların şekil ve süretlerinin benzer ve misâlleri, insan nefsinde de vardır ki, hayvanî kötü ahlaklar dır. Meselâ kibir sûreti, kaplana benzerdir. Tasállut sûreti, aslana benzerdir. Haset sûreti, kurda benzerdir. Nitekim hazreti Yaküb aley. hisselâm evladının hazreti Yûsúť aleyhisselâm'a olan hasetlerinden,
Bakıyoruz da gönlümüze, kırık.
Sevgimiz kime neye belli değil, bölük pörçük.
Yazdığımız aşk mektupları sefil.
Arzuhalcilerin kapısında bekleşir gibi, şöhrete, servete, güvenceye, eşyaya, dünyaya götürecek vasıtaların şefaati için bekleşip durmaktayız.
Ulvi ve süfli âlemdeki her şeyden var içimizde.Fakat akıl arınıyor.Onunla, hayır ve şerri birbirinden ayırmak üzere mükellef kılındık.Ve kalp marifet ve hakikatin aynası olmak yolunda.Vesvese veren şeytan rezil, kaçıyor.Sırtlan gibi tebelleş olan nefis yorulup bitab düşüyor.
"Her gece gönlümün masalını okuyorsun
Ertesi gün beni bir masal gibi unutuyorsun"
H. A. Saye
Sesime taşlar gibi kulak veriyorsun
taştansın ve duymaksızın unutuyorsun
ilkyaz sağanağı gibisin ve pencerenin uykusunu
vesvese darbeleriyle darmadağın ediyorsun
okşayışın yeşil dalı elimi
ölü yaprakların kucağına atıyorsun
şarabın ruhundan daha sapkınsın ve gözü
aleve kesip kendinden geçiriyorsun
ey kanımın bataklığının altın balığı
sarhoşluğun hoş olsun beni içiyorsun zira
sen gurubun menekşe rengi vadisisin ve gündüzü
göğsüne bastırıp söndürüyorsun
senin Furuğ'un gölgelerde kaldı soldu
onu neden Saye ile (gölgeyle) karartıyorsun.
Senisevmiyorsevseydi sen kitap okurken sırtını çevirip uyumazdı; senisevmiyorsevseydi sen o filmi anlatırken, ceketinin dışına çıkan gömlek yakasını düzeltmezdi; senisevmiyordusevseydilerin bütün çeşitlemelerini uygularlarmış.