Anaksagoras
(Aristoteles hüküm veriyor :)
....
Anaksagoras insanın elleri olduğu için bütün hayvanların en akıllısı olduğunu söylüyor. En akıllı olduğu için elleri bulunması mantıkidir. Çünkü el alettir ve doğa akıllı bir insan gibi herbir şeyi onu kullanabilene verir. (A 47. 102)
Sayfa 155Kitabı okudu
Anaksagoras
(Aristoteles söylüyor :) Anaksagoras'ın öğeler için söyledikleri Empedokles'in söylediklerinin tersinedir. Zira o ateşin, toprağın ve onlarla aynı sırada olan öğelerin, cisimlerin öğeleri olduğunu, her şeyin bunlardan kurulduğunu söylediği halde Anaksagoras tersine olarak şöyle diyor: "Aynı parçalı şeyler" öğelerdir. Bundan kastedilen et, kemik ve bu gibi şeylerin herbiridir. Hava ve ateşse bunların ve bütün öteki "tohum"ların karışmasıdır. Zira her ikisi de görünmeyen küçüklükte her türlü "aynı parçalı maddeler"in bir araya gelmesiyle doğmuşlardır, bunun için her şey onlardan meydana gelir. (A 43)
Sayfa 154Kitabı okudu
Anaksagoras (yaşamın amacı)
Anaksagoras'ın ruh gözüyle görmeyi ve bundan doğan bağımsızlığı yaşamın amacı olarak gösterdiği söyleniyor. - Biri ona oğlunun öldüğünü bildirdiği zaman sukunetle şöyle demiş: "Ölümlü birini dünyaya getirdiğimi biliyorum." - Hüküm giymesi üzerine şöyle demiş: "Atinalılar için de benim için de doğa çoktandır ölüm kararını vermiş bulunuyor." - Anaksagoras'ın gurbette ölmesi kendisine pek dokunan bir kimseye şunları söylemiştir: "Ötesi dünyaya giden yolların uzunluğu her tarafta aynıdır." - Ölümü öğreten iki şeyin bulunduğunu söylemiş: doğmadan önceki zamanla uyku. (A 29. 33. 1. 34)
Sayfa 154Kitabı okudu
(Anaksagoras sürgüne gittikten sonra Euripides'in yazmış olduğu bir koro şarkısı :)
Bahtlıdır bilimle uğraşan
Kendini yoran, araştıran.
Düşünmez yurttaşlara zarar vermeyi
Haksızlığa asla varmaz eli.
Doğanın bitimsiz düzenine bakar
Gözünü ayırmaz, bu kosmos nereden,
Nasıl doğmuştur, bunu sorar.
Temizdir, lekesizdir böyle bir kişi
Kötülükten, şüpheden uzaktır her işi.
Sayfa 153Kitabı okudu
Empedokles
Çift şey diyeceğim: gâh tek bir bütün doğar
Çok şeylerden, gâh da çok şeyler biter "bir"den ayrılıp.
İkilidir ölümlü şeylerin doğuşu, ikili yok oluşu.
Birini bütün nesnelerin toplanması doğurur ve yok eder.
Ötekiyse dağılınca onlar dururlar yetişmişken uçuş gider.
(B 17 -ilk kısım-)
Sayfa 119Kitabı okudu
Empedokles (arkhe)
Söyleyeceğim şimdi sana en baştaki öğeleri
Şimdi gördüğümüz bütün şeylerin meydana çıktıkları:
Toprak ile bol dalgalı deniz, nemli hava,
Titan aither, çepeçevre saran bütün çemberi. (B 38)
Dört kökünü dinle sen önce bütün şeylerin;
Parlayan Zeus, hayat veren Hera, Hades,
Nestis, göz yaşlarıyla besleyen dünya kaynaklarını. (B 6)
Sayfa 117Kitabı okudu
Empedokles
(Ruhun kalıptan kalıba dolaşmasını kararlaştıran tanrı canlı varlıkları yaratıyor :)
Ruhları etten yapılma yabancı bir gömlekle kuşatan. (B 126)
Sayfa 112Kitabı okudu
Empedokles (karşıtlık-ikilik)
Orada idiler Yer-ana ile uzak-bakışlı Güneş hatun
Kanlı Kavga ile ciddi bakışlı Anlaşma,
Güzellik Çirkinlik, Çabuklukla Yavaşlık,
Sevimli Doğruluk, karagözlü Vuhusuzluk
Yetişme ve Göçme hatunlar, Uyku ile Uyanıklık,
Durmazlık ile Dururluk, çelenkli Ululuk,
Çirkef hatun, Susma ile Konuşma... (B 122. 123)
Vah sana, ey zavallı insan soyu, ey bahtsız,
Böyle kavgalardan işte, böyle inmelerden yaratıldınız! (B 124)
Sayfa 111Kitabı okudu
Melissos
Var-olan bölünmüş olursa hareket eder; hareket edince de var-olamaz. (B 10)
Sayfa 102Kitabı okudu
İnsanlara yakışan, ruhu vücuttan çok hesaba katmaktır; çünkü ruhun yetkinliği vücudun zayıflığını doğrultur, düşünceyle bir arada olmayan vücut gücü hiçbir şeyde daha iyi kılmaz.