Mahmud b. el-Hatîb adında bir Selçuklu müellifinin "Fustat'ul-Adâle fî Kavâidi's-Saltana" adlı eseri, devrin Anadolu'sundaki Cavlakî de denilen Kalenderî dervişlerinin inançları ve faaliyetlerine dair bir hayli bilgi verir. Onlardan çok nefret ettiği anlaşılan ulemâ kesimine mensup yazar, Kalenderîler için ibâhiyye (helal haram tanımayan) ve zenâdika (dinsiz) terimlerini kullanır ve daha da ileri giderek kendilerini eski İran'daki Hurremîlere ve Mazdekîlere benzetir. Oysa onlar kendilerine Cevlâki demektedirler. Yazara göre Kalenderîler, şeriat ve ahlâk kanunlarına raiyet etmedikleri gibi, dini yasakları da tanımıyorlar, namaz kılmıyorlar, fakat şarap içip esrar kullanıyorlardı; hatta aralarında homoseksüeller de bulunuyor ve bu işi hiçbir utanç duymadan yapıyorlardı. Aynı yazar, bunların özellikle tecrübesiz gençleri kandırıp aralarına aldıklarını da ilâve ettikten sonra, eserinin birçok yerinde, devletin ve ulemânın bütün bu kötülükler karşısında son derece lâkayd kaldığını ve bu ağlanacak duruma hiç müdahalede bulunmadığını yakınarak anlatır. İbnu'l-Hâtib, Kalenderîlerin bu durumdan yararlanarak camilere bile köpekleriyle girip orada açıkça esrar kullanmaktan geri durmadıklarını da yazıyor. Yazara göre bunlar kendilerinin derviş olduklarını iddia etmelerine rağmen, aslında tabiata, suya, aya ve güneşe tapmaktadırlar.
Sayfa 89 - Dergah Yayınevi, 9. Baskı Kasım 2020, İSYANIN SOSYAL TABANI VE İDEOLOJİSİ, YÖNETENLER: HETERODOKS ŞEYHLER VE DERVİŞLER, Heterodoks Derviş Zümreleri ve Tarikatleri - Kalenderîler