Mirza Fetali Ahundov
398 okunma, 56 beğeni - Mirza Fetali Ahundov kitapları, eserleri, Mirza Fetali Ahundov kimdir, öz geçmişi, Mirza Fetali Ahundov nereli gibi bilgiler, kitap incelemeleri ile yorumları, Mirza Fetali Ahundov sözleri ve alıntıları detaylı profili ile 1000Kitap'ta.Hakkında
Mirza Fetali Ahundov (Azerbaycanca: Mirzə Fətəli Axundov, میرزا فتحعلی آخوندزاده / Mirzə Fətəli Axundzadə), modern Azerbaycan edebiyatının kurucusu ve Azerbaycan'ın ilk ateist aydını olan yazar ve filozof.
1850-1855 yılları arasında yazdığı altı komedi, İslam dünyasında dram türünün ilk örnekleridir. 1857'de tamamladığı Aldanmış Kevakib (Kandırılmış Yıldızlar) adlı uzun hikayesi ise bir çok araştırmacı tarafından Azerbaycan edebiyatının ilk romanı kabul edilir. Eserlerinde kadın haklarından genel insan haklarına kadar bir çok temayı işlemiştir. Azeri dram tiyatrosuna yaptığı büyük katkılarından dolayı halk arasında "Azeri Moliere’i" olarak bilinir.
1812 yılında Şeki Hanlığı'nın merkezi Şeki'de (eski adı:Nuha) doğdu. Babası Mirza Mehemmedtağı, annesi Nane Hanım'dır. 1814'te anne ve babası Tebriz yakınlarındaki Hamene kasabasına göçtü. 1825'te annesi ile Nuha'ya döndü. Burada annesinin amcası Ahund Hacı Alesker Fetali'yi evlatlığa kabul etmiş ve eğitimi ile meşgul olmuştur.
1832 yılında Gence medresesinde öğrenim gördü. Medresede hat öğretmeni Azerbaycanlı şair Mirza Şefi Vazeh kendisine dinî eğitimi bırakıp modern eğitime yönelmesi tavsiye etti. Bu tavsiye üzerine 1833'te Şeki Rus okuluna kaydoldu ve Rusçasını ilerletti
Rus-İran Savaşı sonucunda çıkan bir yangında her şeyini kaybedince Azerbaycan'ı terk edip Tiflis'e yerleşti. Rusça, Arapça, Farsça, Azerbaycan ve Osmanlı Türkçelerini bilmesi dolayısıyla 1834 yılında Tiflis'te Kafkas başkomutanlığında Şark dilleri tercümanı görevine atandı ve ömrünün sonuna kadar bu görevde çalıştı. Genel Valilik emrinde diplomatik yazışmaları yürüttü ve uluslararası toplantılara katıldı. 1840'ta Rusya ile Türkiye arasındaki sınır anlaşmazlıklarını araştıran komisyonda,1846'da Rusya ile İran arasındaki diplomatik görüşmelerde, 1848'de İran tahtına yeni çıkan Nasıreddin Şah'a Rus İmparatoru'nun tebrik mektubunu götüren delegeler arasında yer aldı. Bu deneyimler, onun eserlerinin konusunu belirlemede etkili oldu. 1836-1840 yılları arasında Azerbaycan Türkçesi ve Farsça öğretmenliği de yaptı.
Sanat hayatına, Sebuhi takma adını kullanarak Azerbaycan Türkçesi ve Farsça yazdığı şiirlerle başladı. Konuşma Türkçesine yakın, sade bir dil kullandı. İlk şiiri şikâyetname şeklinde yazdığı Zamaneden Şikâyet adlı eseri idi. Basılı ilk şiiri ise hayran olduğu Rus şair Puşkin'in bir düelloda öldürülmesi üzerine yazdığı "Puşkin'in Ölümüne Şark Manzumesi" adlı uzun manzumedir. Moskova'da bir dergide yayımlanan bu eser, devrin Rus ve Gürcü edebiyat çevresinde ilgi ile karşılandı. Tiflis’te öğretmeni Mirza Şefi Vazıh’ın kurduğu Divan-ı Hikmet adlı şairler meclisine üye oldu. Döneminin önemli Azerbaycan şair ve yazarlarına yazdığı manzum mektuplarla ünlendi.
1850-1855 yılları arasında "Hikmet Taşının Sahibi Simyacı: Molla İbragim Halil" (1850), "Muse Jardan; Batonik, Derviş Metali-Şah Meşhur Büyücü" (1850), "Sergüzeşti-Veziri-Hani-Lenkeran" (1850), "Hekayeti-Xırs Quldurbasan" (1851), " Sergüzeşti-Merdi Hesis" (ikinci adı "Hacı Kara", 1852), "Mürafie Vekillerinin Hekayeti" (1855) adındaki 6 komedisini yazdı. Bu eserlerle Azerbaycan'da ve İslam dünyasında modern tiyatronun temelini attı ve bir Türk dilinde tiyatroyu ilk yazan kişi oldu. Komedilerinde de şiirlerinde olduğu gibi konuşma Türkçesi'ne yakın bir Azeri Türkçesi kullandı; kötü idareciler, halkı aldatarak zengin olmaya çalışan tüccarlar, halkın dinî duygularını sömüren mollalar, cahillik, kadının toplum içindeki konumu, batıl inançlar gibi konuları ele aldı. Tiyatroyu, halkı eğitme idealinin bir parçası olarak gördü. Azerbaycan Türkçesiyle yayımına izin verilmeyince komedilerini Rusça'ya da çevirdi. Rusça çevirileri 1853 yılından itibaren Tiflis’te Kavkaz gazetesinde tefrika edildi. Bir kısmını aynı yıl kitap olarak da yayımladı.
1857'de Aldanmış Kevakib (Kandırılmış Yıldızlar) adlı uzun hikayeyi tamamladı. Bu eserde Şah despotizmine karşı şiddetli bir tepki ortaya koydu.[2] Eser, bir çok araştırmacı tarafından Azerbaycan edebiyatının ilk romanı kabul edilir.[5] 1859 yılında komedilerini ve Aldanmış Kevakib'i, Azerbaycan Türkçesi ile Temsilat adı ile yayımlandı ve kendisine büyük ün getirdi. Yazarın dram yaratıcılığı; Kafkasya, Orta Asya ve Yakın Doğu ülkelerinin edebiyatları için de bir örnek teşkil etti. İlk Osmanlı ve İran tiyatro eserleri Ahundov'un komedilerinden sonra ortaya çıktı. Bu komediler Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu'nun teşekkülü, Azerbaycan halkı arasında çağdaş tiyatro sanatının yayılması için edebî malzeme rolünü oynadı.
1857'den önce Arap alfabesinin sadeleştirilmesi ve daha sonra ise Arap alfabesinden tamamen vazgeçerek Türk dilleri için Latin alfabesi kullanılması fikrini ileri sürerek birkaç projesi hazırladı ve hayatının son yıllarına kadar onu meşgul eden bu projeler başta Osmanlı Devleti olmak üzere, hiçbir yerden destek görmedi.
1863 yılında İstanbul'a gitti ve buradaki Rus elçisinin vasıtasıyla Sadrazam Fuat Paşa'ya Farsça yazdığı kitabını, Azerbaycanca kaleme aldığı “Yusif şahın hekayeti” ile birlikte takdim etti. Türkiye de ona Mecidiye nişanı ve birtakım hediyeler verildi.
1866'da Kemalü’d-dövle Mektubları adlı felsefi eserini tamamladı. Bu eserde hayalinde yarattığı iki devlet yöneticisinin mektupları yoluyla İslam, Türk-İslam dünyasındaki yönetim, sosyal-dinî hayat, eğitim, insan hakları sorunlarını eleştirmiştir. Eser 1868’de Farsçaya, 1874’te de Rusçaya çevrildi. Ancak Ahundov ömrü boyunca ne Rusya’da ne de Avrupa’da bu eseri yayımlatabildi.
1873'te Rus ordusunda albay rütbesi aldı. Aynı yıl ilk Azerbaycan Türkçesi ile yayınlanan ilk gazete olan, Hasan Bey Zerdabi'nin çıkardığı Ekinçi'de yazılar yayımlamaya başladı. Hacı Kara komedisi Bakü'de Rus okulu olan Realni Mektebi’nin öğrencileri tarafından Hasan Bey Zerdabi'nin öncülüğünde sahnelendi. Çok ilgi gören bu oyundan sonra tiyatroda profesyonelleşme çalışmaları yavaş yavaş başlamış ve tiyatro faaliyetlerinde bir hareketlilik görüldü.
Yaşadığı dönemde eserleri Farsça, Gürcüce, Ermenice, Rusça, Almanca, İngilizce, Fransızca'ya çevrildi; Azerbeycan, Rusya, Fransa ve İngiltere'de komedileri sahneye kondu. Azerbaycan’daki düşünce hayatı ve edebiyatını büyük ölçüde etkilemesinin yanı sıra Farsça olarak yayımlanan tiyatro eserleri ve nüfuz sahibi İranlı şahsiyetlerle mektuplaşmaları vasıtasıyla İran modernizmini de etkilediği kabul edilir.
10 Mart 1878'de Tiflis'te bir kalp rahatsızlığı sonucu öldü. Tiflis Botanik Bahçesi içindeki Müslüman mezarlığında Mirza Şefi'nin kabri yanına defnedildi.
Tiflist'te 1865-1878 arasında yaşadığı ev Ahundov Müzesi olarak kullanılmaktadır.
Tam adı:
Mirzə Fətəli Axundzadə
Unvan:
Yazar, Filozof
Doğum:
Şeki, Azerbaycan, 1812
Ölüm:
Tiflis, Gürcistan, 1878
Okurlar
56 okur beğendi.
398 okur okudu.
5 okur okuyor.
102 okur okuyacak.
4 okur yarım bıraktı.
Sözler ve Alıntılar
Mənim ki, sənin tək gözəl yarım var, behişt huriləri gözümə gözükməz.
Sayfa 291 - Hekayəti-Müsyo Jordan həkimi-nəbatat və dərviş Məstəli şah caduküni-məşhur.Kitabı okuyor
Quşdan qorxan darı əkməz.
Sayfa 82 - "Şərq-Qərb", Bakı - 2005.Kitabı okudu
“Dönmemek üzere gittikten sonra, bir daha geri gelmesin.”
Sayfa 160Kitabı okudu
“Ben ne gelme ne de gitme istencine sahibim, o halde bana geliş ve gidişimin amacının sorulması yersizdir.”
Sayfa 128Kitabı okudu
Kamal ata kürkü deyil ki, irslə övlada yetişə.
Sayfa 266 - Hekayəti-Molla İbrahimxəlil KimyagərKitabı okuyor
İletiler
Kitap önerileri içeren bilinçlendirici okuma rehberleri
Alıntılarla Yaşıyorum adlı YouTube kitap kanalımda bütün kitaplarını okuduğum yazarlar için detaylı okuma rehberleri paylaşıyorum. Daha çok arkadaşın bu bilgilerden faydalanabilmesi için paylaşabilirsiniz. ⬇️⬇️
İlk romanım 
Kimlink'i edinmek isterseniz:
Merhaba. Türkiye türkçesinde yazacağım, çünkü kütüphaneciler tarafından da anlaşılır olmak istiyorum. Burada olduğum 2 buçuk yılda bir çok kitabı kütüphaneye ekleme isteğinde bulundum. Ve teşekkür ederim, İSBN kodu verdiğim gibi çözüme ulaştı. Ve zaman zaman yazarlar kısmında takılıp durduğum oldu. Benim bildiğim hani uygulama Türk uygulaması ya, hani Türkiye türkçesinde yazar isimleri orijinaline sadık kalınarak kaydediliyor ya, buna okuduğum bir çok kitapta da rasladım. Peki anlamadığım, neden Azerbaycan yazarlarının büyük çoğunluğunun ismi çevirilmiş hatta evrilmiş olarak eklenmiş? Bunun hatası yazarı uygulamaya ekleten kişilerde de olabilir, ekleyen kütüphanecilerde de. Neden iletide buna değiniyorum? Çünkü bir çok kütüphaneciye bu konuda istekte bulundum, cevap olarak moderatörlerin bu konudaki tutumu: "Açıklama kısmında tam adı var." Benim anlamadığım, bir insanın kaç ismi olur? Heleki bu, bir ülkenin yazarına aitse? Dikkatinizi çekmek isterim ki, alıntıları paylaştığımızda, okuma kayıtlarında tam adı değil, kayda geçirilen ismiyle görünüyor okurlara. Ve çok az okur açıklamaları okuyor. Lütfen, Azerbaycan yazarları isimleri konusunda daha dikkatli olalım. Ve yanlış eklenen yazar isimleri düzeltilsin.
Bir ülkenin değeri onun söz ve sanatıyla, yazarıyla da bilinir. Saygı ve sevgi rica ediyorum.
Çingiz Abdullayev #Edit: Çözümlendi✅Umarım diğerleri de çözüme ulaşır en kısa zamanda.
Samed Vurğun değil, Səməd Vurğun
Bahtiyar Vahabzade değil, Bəxtiyar Vahabzadə
Mirza Fetali Ahundov değil, Mirzə Fətəli Axundov
Abdullah Şaik değil, Abdulla Şaiq..
Bununla bitmiyor daha nicesi var. Lütfen dikkate alalım 
1000Kitap
1000Kitap Destek
“Dünyada Araplar kadar güzel masal uyduran,
Farslar kadar bu masalı güzel anlatan,
Türkler kadar bu masala inanan ikinci bir millet yoktur...''
Mirza Fetali Ahundov
Yorumlar ve İncelemeler
