Teşkilat-ı Mahsusa tarafından Hindistan üzerinden Orta Asya'ya gönderilen beş idealistten biri. Bu beş kişi, 1916'daki büyük Türkistan isyanının bir safhası olan Kırgızların başlattığı Yedisu İsyanı'nı idare etti. Ruslara büyük zayiat verdirdiler. Yedisu isyanının kurmay başkanlığını, piyade yüzbaşısı rütbesiyle Adil Hikmet Bey yürüttü.
Adil bey, eserinin başında “…bir elinde kılıç, bir elinde meşale taşıyan bir ihtilalci idim.” demiştir. Halkın ilim irfan seviyesini yükseltmek için kılıç ve ihtilalcilik yerine meşale taşımaktan söz etmiştir.
Subhiye Hanım’ın ağabeyisi sözlükçü Baha Toven’dir. Beethoven’i çok sevdiği için “Toven” soyadını almış, ad ve soyadının “Beethoven”i çağrıştırmasını istemiştir.
Fransız askerî tarihçisi Larcher “Cihan Harbinde Türk Harbi” adlı eserinde Yedisu isyanı için Pantürkizmin “Çok muvaffak olmuş cesur bir denemesidir. Jön Türklerin emeli, İttihad-ı İslâm bayrağı altında Pantürkizm yapmaktı.” der.
Eveeet, bugün de yine bir hatırat ile geldim. Bir asker olan ve öldüğünde de rütbesi binbaşı olan Adil Hikmet Bey tarafından kaleme alınan ve yanındaki dört arkadaşı ile birlikte 1914’te gittiği Türkistan ve Şanghay anılarının anlatıldığı bu kitap yine Yusuf Gedikli tarafından yayıma hazırlanmıştır. “yine” diyorum, çünkü Ahmet Kemâl İlkul’un hatıraları da benzer niteliğe sahipti ve yine hazırlayan kişi Yusuf Gedikli idi. Ahmet Kemâl İlkul’un eseri ile bu eseri kıyaslamak gerekirse en önemli özellik, bu eserin dilinin daha sade ve anlaşılır olduğudur.
Yusuf Gedikli’nin dipnot kullanımı ve eserin değerlendirmesinin yapılması ise eseri anlamada oldukça kolaylık sağlamaktadır.
Eser, hem bir hatırattır hem tarihî bir eserdir hem seyahatnâmedir hem de bir romandır. Bu kitapta yazarın öyle bir üslûbu var ki farkında olmadan kitabı okuyup bitirdiğinizi fark ediyorsunuz. Çünkü yazar, duygularını oldukça iyi aktararak hissettiklerini size de hissettiriyor. Ayrıca alaycı bir üslûba sahip olan yazarın yobazlığa, çocuk evliliklerine ve ayrımcılığa karşı gösterdiği öfkeyi de görmek mümkündür.
Asya'da Beş TürkAdil Hikmet Bey · Ötüken Neşriyat · 1998129 okunma
Kitap İttihat ve Terakki üyeleri olan Adil Hikmet Bey ve 4 arkadaşının Orta Asya'da Büyük Türk Devleti kurma ve orada bulunan Türk halkını uyandırma gayesiyle Asya'ya, Türk'ün doğduğu yerlere sürüklenişini ve orada yaşadıkları bize göre büyük bir macera olarak gelen fakat 5 arkadaşın bu macera dediğimiz tüm anları zorluklarla yaşayışını anlatıyor, bana göre bu kitap sadece bir hatırat, bir seyehatname değil koskoca bir roman, koskoca bir hayat, idealistlik, bir ideal uğruna sarf edilen çabadır.. Okunmasını tavsiye ederim.. Şunu da belirtmek isterim ki yazarın Şeyh Şamil'e ve kitabı derleyenin direniş tarihi olarak Adil Bey ve arkadaşlarından sonra gelen Osman Batur gibi bir kahramana değinmesini mutlaka beklerdim ufacık bir not da olsa benzetme de olsa beklerdim..
Asya'da Beş TürkAdil Hikmet Bey · Ötüken Neşriyat · 1998129 okunma
Nereden baksak, yirmi yıl kadar önce okuduğum bir kitaptı. Ancak şahane bir kitaptır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Teşkilat-ı Mahsusa'ya bağlı beş Türk'ün Türkistan topraklarına giderek, oradaki Türkleri teşkilatlandırma çabasını anlatan fevkalade önemli bir hatırattır. Bu insanlar gerçekten yaşamış mı diye sorgulatan, Türk edebiyatında emsali az olan bir eserdir.
Asya'da Beş TürkAdil Hikmet Bey · Ötüken Neşriyat · 1998129 okunma