Cem Somel

Cem SomelMakroiktisada Giriş yazarı
Yazar
Çevirmen
8.0/10
1 Kişi
6
Okunma
1
Beğeni
852
Görüntülenme
Dünya Bankası verilerinde 2012de Türkiye'de fert başına gayrisafi yurt içi hâsıla cari kurla 10660 dolar, satın alma gücü paritesiyle 18186 dolar; İran'da fert başına gayrisafi yurt içi hâsıla cari kurla 6578 dolar, satın alma gücü paritesiyle 16517 dolar idi. Piyasa kurları ile dolara çevrilen rakamlara göre Türkiye'de fert başına gayrisafi yurt içi hâsıla İran'dakinin 1.6 katı idi; satın alma gücü paritesiyle dolara çevirilmiş fert başına gayrisafi yurt içi hâsılalarda Türkiye'nin rakamı İran'dakinin 1.1 katı idi. İkinci oran refah karşılaştırmasında gerçeği daha iyi yansıtır.
Sayfa 40
Gayrisafi yurt içi hâsılaya piyasada satmak üzere yapılmayan üretim dahil değildir. Evde yapılan geçimlik üretim, sosyal yardımlaşma faaliyetleri, sivil toplum örgütlerinin kâr amacı gütmeyen faaliyetleri toplumda refaha katkı yapar. Ama bunlar gayrisafi yurt içi hâsıla hesabına katılmaz. Öte yandan gayrisafi yurt içi hâsılaya dâhil edilen bazı faaliyetlerin gerçekten refaha katkı yapıp yapmadığı tartışılabilir. Tüketiciye gerçek malumat vermeyen reklam üretimi, sigara gibi sağlığa zararlı olduğu bilinen malların üretimi, silah üretimi bunlara örnektir. Meselâ ruhsatsız ateşli silâh taşımanın serbest olduğu bir ülkede ateşli silâh üretimi ve satışları, silâhlı saldırılar ve silâhların yol açtığı kazalar ile bağlantılı sağlık hizmetleri, adliye hizmetleri, ceza infaz hizmetleri gayrisafi yurt içi hâsılada yer alır; ama bu mal ve hizmet üretiminin refah göstergesi sayılıp sayılmayacağı tartışılabilir.
Sayfa 40
Reklam
Gayrisafi kelim esi, ‘kesintiler, masraflar çıkarılmadan’ demektir.
nihaî mal ve hizmetlerin üretici fiyatları (faktör fiyatları) ile değer toplamını bulmak için, piyasa fiyatları ile hesaplanmış gayrisafi yurt içi hâsıladan dolaylı vergileri çıkarmak ve sübvansiyonları eklem ek gerekir.
Bir ülkede bir yılda üretilen bütün nihaî malların ve hizmetlerin toplam değerine gayrisafi yurt içi hâsıla denir.
Devlet, yaptırım zoruyla hane halkı kesim inden ve firma kesim inden vergi toplayıp, siyasî süreçle hazırlanan bir bütçeye göre harcama yapan karar birimidir.