Hafız Hızır İlyas Ağa

1812’de Enderun’a girdiği sırada on bir yaşında olduğuna göre 1801 yılında doğmuş olmalıdır. Hâfız İlyas veya Çuhadar İlyas Ağa adlarıyla da bilinir. Ahmed Lutfi Efendi ise ondan Saraylı İlyas Efendi şeklinde söz eder (Târih, IX, 38). Babası Dîvân-ı Hümâyun kâtiplerinden Mehmed Emin Şükûhî Efendi, kardeşleri meşhur Osmanlı hekimlerinden Behcet Mustafa Efendi ile Abdülhak Molla’dır. Ağabeyi Behcet Efendi vasıtasıyla Enderun’a giren Hızır İlyas on dokuz yıl burada bulundu, iyi bir eğitim gördü ve çeşitli görevler yaptı. Bu arada sesinin güzel olması sebebiyle padişahın takdirini kazandı ve Hazine Odası ağaları arasına girdi. 1824’te çuhadar, ardından çakırsalanlık görevlerinde bulunduktan sonra kardeşlerinin yardımıyla çırağ edilerek saraydan ayrıldı (Ramazan 1246 / Şubat 1831). Kendi ifadesine göre burada bulunduğu süre içinde hiç kimseden kötü söz işitmemiş, ancak bağlı olduğu efendilerinden de hiçbir yardım görmemiş, çırağ edilmek için sabırla beklemiş, nihayet Keklik Mehmed Efendi’den ölümüyle boşalan kâtiplik görevine tâlip olarak saraydan çıkma arzusu ağabeyleri Behcet Efendi ve Abdülhak Molla vasıtasıyla padişaha iletilince gerekli izni almıştı (Târîh-i Enderûn, s. 500-503). Kâtiplik göreviyle saraydan çıktıktan sonra ilmiye mesleğine giren İlyas Efendi 1256’da (1840) devriye mevleviyeti, Receb 1261’de (Temmuz 1845) mahreç pâyelerini aldı ve Sofya kadısı oldu. Daha sonra kendisine Bilâd-i Hamse ve Zilkade 1266’da (Eylül 1850) Mekke kadılığı pâyeleri verildi. Ertesi yıl teşkil edilen Encümen-i Dâniş’in aslî üyeliğine seçildi. Rebîülâhir 1274’te (Aralık 1857) İstanbul kadılığı pâyesini almaya hak kazandı ve Hassa Ordusu müftüsü oldu. 15 Muharrem 1281’de (20 Haziran 1864) vefat ederek Üsküdar Doğancılar’da Nasûhî Tekkesi hazîresine defnedildi.

Doğum:

1801

Ölüm:

20 Haziran 1864