Hadis alimlerinin ileri gelenlerinden ve Şafii fıkhının önemli simalarından olan Ahmed bin Hüseyin Beyhaki, 994 (Şaban 384) tarihinde Nişabur'a bağlı Beyhak'ın Hüsrevcird Köyü'nde dünyaya geldi. Doğduğu köye nispetle Hüsrevcirdi lakabı da olup, künyesi Ebu Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Ali el-Beyhaki şeklindedir. Ancak, daha çok Beyhaki ismiyle tanınmaktadır. Çocukluğu Beyhak'ta geçti ve ilk tahsilini de burada yaptı. On beş yaşından itibaren hadis derslerini almaya başladı. Bilahare Ebü'l-Feth Nasır b. Muhammed el-Mervezi'den fıkıh dersleri aldı.
Daha fazla ilim öğrenmek gayesiyle İsferayin, Tus, Hemedan, İsfahan, Rey, Nişabur, Bağdat, Küfe ve Mekke olmak üzere bir çok şehri dolaştı. Akabinde Hadis ilmine ağırlık vererek bu alanda daha fazla yoğunlaşmaya başladı. Hadis alimi Hakim en-Nisaburi'den önemli ölçüde faydalandı. Bununla beraber bir çok alimden muhtelif dersler aldı. Çok genç yaşta eserler yazmaya başladı.
Risale-i Nur'da, ismine rastladığımız önemli şahsiyetlerden birisi de Beyhaki'dir. Bediüzzaman Hazretleri "İmam-ı Beyhaki" (Mektubat, s. 145) ifadesini kullanmaktadır. Yine ismi büyük hadis alimleriyle beraber anılırken, bazen de "...başta İmam-ı Beyhaki olmak üzere..." ifadesi ile birlikte ehl-i tahkik muhaddisler arasında zikredilmesi dikkat çekicidir. Bu ifadeler aynı zamanda alimin, hadisleri naklederken çok titiz davrandığına da bir delil teşkil etmektedir. Özellikle, Mucizat-ı Ahmediye Risalesi'nde Beyhaki'nin ismine sık rastlanılmaktadır. (Mektubat, 19. Mektup)
“Kur’an’ı kum saçar gibi saçmayın. Şiir okur gibi hızlı hızlı okuyup geçmeyin. Harikaları karşısında durun ve onunla kalplerinizi harekete geçirin. Sizden hiçbirinizin amacı surenin sonuna kadar gelmek olmasın."
Yüce Allah, "Ey Davud ailesi, şükrederek çalışın"¹ deyince Hz. Davud: "Ey Rabb'im! Sana nasıl şükredeyim ki?
Benim şükrüm bile senin bir nimetindir" demiş, Yüce Allah da şöyle cevap vermiştir:
İşte şimdi beni tanıdın ve Bana şükrettin ey Davud! Çünkü şükretmenin de Benim bir nimetim olduğunu bildin."
¹ Sebe, 13.
“Her kim dertleri tek bir dert yaparsa (yalnız ahireti düşünürse) Allah onun, dünya ve ahiret işlerinden dert ettiği her şeye kâfi gelir. Her kim de dertlerini çoğaltırsa Allah-u Teâlâ onun, dünya vadilerinden hangi vadide helak olduğuna aldırmaz.”
Hərfi tərcümədə "Kiçik Qırx" kimi tərcümə olunan bu əsər tövhid, əxlaq və ədəbə aid 40 mövzuda Allahın Rəsulu (s.a.s)in hədisləri və açıqlamalarından ibarətdir.
Müəllif, gənc yaşlarında özünü din elmlərinə verən Əbu Bəkr Əhməd İbnu'l-Hüseyn İbn Əli İbn Abdillah İbn Musa əl-Bəyhâqî ən-Nəysaburî əl-Xusrəvcərdî'dir. Üsul olaraq Şafiî məzhəbinə tabe olub. Xidmətləri o dərəcədə çox olub ki, müəllimi İmamu'l-Harameyn onun haqqında "Hiçbir Şafii fakihi olmasın ki, Ebu Bekr el-Beyhâkî hariç, üzerinde eş-Şafiî'nin hakkı olmasın. El-Beyhâkî'nin ise, eş-Şafiî'nin mezhebinin nusreti için yazmış olduğu eserlerinden ötürü eş-Şafiî üzerinde hakkı vardır." buyurub.
Kitaba gəlincə 40 bölmədən, 130-a qədər hədisdən və əsəri tərcümə edən Mehmet Emin Akın tərəfindən "Hadisten Alabileceğimiz Dersler" başlığı altında əlavə olunan qısa izahlardan ibarətdir. Bəzi yerlərdə ayət'i-kərimə məallarına da yer verilib. Bütün hədislər qaynaqları ilə birgə göstərilib. Hədislər əsasən Buxari və Müslim'in "Səhih"lərindən, bəzi yerlərdə isə müəllifin "əs-Sünən", "Şuabu'l-İman" və s. kitablarından götürülüb.
Dil olaraq oxuduğum digər kitablara nəzərən bir qədər çətin gəldi mənə.
Kitabın ən çox bəyəndiyim tərəfi isə əksəriyyət digər kitablarda olduğu kimi Peyğəmbərimizin adı çəkiləndə qısaca (s.a.s) deyil də, tam olaraq (sallallahu aleyhi və səlləm) ibarəsinin hər dəfə yorulmadan tam olaraq yazılmasıdır.
Kitap hayatın gayesi Tevhid ile ilgili hadislerle başlayarak hayat içerisindeki ahlaki konular ile devam ediyor. Kitabın sonlarına doğru ise ölüm ve ahiret ile ilgili hadislere yer verilmiş. İmam beyhaki’ye Allah rahmet etsin bir insan gibi hadis kitabı yazmış. Kitapta hadislerin açıklamaları var fakat şerh gibi değil sadece nasihat noktasında. Okumanızı tabiki tavsiye ediyorum. Allah azze ve celle bizi firdevs cennetine alsın
Kitap İmam Beyhaki'yi tanıtıcı bir makale ile başlıyor. Sonrasında kapsamlı bir şekilde Zühd 'ün tanımı yapılıyor. Kur'an ve sünnete göre Zühd'un unsurları ve önemine yer verilmiş. Peygamber Efendimiz ve ashabının, velilerin hayatlarından örnekler ve Zühd'le ilgili hadisler verilmiş. Rivayetler ve hadislerin konularına göre verilmesi anlaşılması açısından kolaylık sağlamış. Benim için oldukça istifadeli bir kitap oldu.