Mohmad Mamakayev - 1000Kitap

Mohmad MamakayevZelimhan yazarı

Yazar

7.5/10

4 Kişi

Okunma

Beğeni

469

Görüntülenme

Hakkında

16 Aralık 1910 yılında şimdiki Rusya Federasyonu’na bağlı Çeçen-İnguş Özerk Cumhuriyeti’nin Tiyha-Marta (Arka Marta) köyünde doğdu. Bir çiftçi ailesinin çocuğudur. Yedi yaşındayken hem anasını, nem babasını yitirdi. On yaşında Aslanbekov Çocuk Yetiştirme Yurdu’na verildi. Gençliğine kadar çocukluğu Çlulgun-Yurt, Sernovodsk ve Grozni’de geçti. Orta ve lise düzeyindeki okulları bitirdikten sonra Çeçen komsomol örgütüne girdi. Çeçen BKP Örgütü’nce yüksek öğrenim için 1926 yılında Moskova’ya gönderildi. Aynı yıl Zelimhan poemiyle edebiyata ilk adımını atan Mohmad Mamakayev, Moskova Üniversitesi Doğu Ulusları Fakültesi’ni bitirerek ülkesine döndü. 1930 yılında BKP Urus-Martanov Sancağı Komitesi Sekreterliği’ne getirildi. 1930-1931 yıllarında Serlo (Işık) gazetesinde Kominteri, Oçerki ve Arkadaşlık adlı şiirlerini yayımladı. Grozni Emekçileri gazetesinin redaktör yardımcılığı görevini yürüttü. 1934 yılına kadar Çeçen Belediye Komitesi’nde ve Çeçen Dil Tarih ve Edebiyatını Araştırma Enstitüsü’nde çalıştı. Aynı zamanda Belediye Komitesi’nin Okul ve Araştırma Bölümü’nü yürüttü. Lenin’in Yolu gazetesinin redaktörlüğünü üstlendi. Çeşitli dergilerde edebî çalışmalarını da sürdürdü. 1934-1937 yılarında Çeçen-İnguş ASSR Büyük Millet Meclisi’nde milletvekilliği görevi yaptı. Yazarın daha sonraki yaşamı kuzeyde geçti. 1956 yılına kadar İgarka kentinde yaşadı. Aynı kentte 1954 yılında bir edebiyatçılar topluluğunu oluşturdu. 1956 yılına kadar ozan olarak ürün veren Mohmad Mamakayev İlk Düdük adlı öyküsüyle bu alana da elini attı. Gazete ve dergi yazarlığının yanında yöneticilik ve danışmanlık işlerini de sürdürdü. 1962 yılından sonra Çeçen-İnguş ASSR Yazarları Birliği’nin organı Argun almanağının redaktörlüğünü, aynı birliğin başkanlığını yaptı. Edebî çalışmaları aralıksız süren Mohmad Mamakayev’in ünü bütün Sovyetler Birliği’nde hak ettiği yeri aldı. 1965 yılında Moskova’daki Çeçen-İnguş Yazarları Haftası’nda sanat gücü birçok eleştirmence parlak biçimde kutlandı. 4.10.1971’de İstanbul’a da gelerek birkaç gün kalan bu büyük ozan 1973 yılında öldü. Mohmad Mamakayev, Çeçen edebiyatının kurucularından biridir. İlk kurucu kuşaktan olan Said Baduyev, Ahmad Nacayev ve Abdi Dudayev’in hemen ardından görünen ozan, hem şiirde, hem de düz yazı türünden Çeçen dilini çok sağlam bir çizgiye oturtmuştur. Kendisi öncelikle bir ozandır. Onun şiirdeki gücü en yetkin düzeye ulaşarak adını kendi cumhuriyetinin dışında da duyurmuştur. Mohmad Mamakayev, yaşamı tüm gerçekleriyle seven ve benimseyen bir ozandır. Şiirlerinde derin gözlemlere dayanan ve düşünsel ögelerle beslenen bir sanat anlayışı vardır. İnsan doğa ve eşya üçlüsü onda değişmeyen motiflerdendir. Yurt sevgisi ile insan sevgisi yanısıra derin bir lirizmi de getirir. Özellikle tarih, çağın insanını ortaya koyması bakımından çok önemlidir. Ben burada onun şiir sanatından değil, roman gücünden söz etmek durumundayım. Düz yazı türündeki eserleri de en az şiirleri kadar güçlü ve yetkindir. O Çeçence’nin su gibi akan görkemli halk dilini edebî bir üslupla verebilmiş tek yazardır. Çeçence’nin kesin kalıplara dönüşen anlatımlarından sapmaksızın halkın dilini hem bir yazı diline, hem de bir sanat diline dönüştürmüştür. En aydınından hiç okuma yazması olmayanına kadar bu dili bilen herhangi bir Çeçen onu anlar. Çeçence onun üslûbuyla her aydının, hatta güçlü bir Çeçen yazarının bile başaramayacağı bir çizgiye oturmuştur; dili ise herkesin anlayabileceği bir düzeye eriştirmiştir. Dolgun, doyurucu, temiz… Daha kısa, daha kesin söylemek gerekirse Çeçence ve Çeçen edebiyatı Mohmad Amayeviç Mamakayev demektir. Tümcelerinde eksik olan hiçbir şey yoktur; ama tırnak ucu kadar olsun fazlalık da bulunmaz. Anlam, amaç ve sanat bu sınırla doruğuna erişir. Çünkü Mamakayev’i okurken bıkma ve sıkılma gibi durumların ortadan kalktığını görürüz. Mohmad Mamakayev, dili ve anlatımıyla, kendisinden sonra da her kuşağın öncü yazarı ve ozanı olma gücünü taşıyan bir sanatçıdır. Böylesine güçlü bir yazarın Türkçe’ye kazandırılan bu ilk eserindeki aksaklıklar ve kusurlar, romanın aslında değil, çevirmeninin yanlışları arasında aranmalıdır. Bu eser yaşamöyküsel bir romandır. Zelimhan 1901-1913 yılları arasında on-onbeş kişilik çetesiyle Çarlık Rusyası’na karşı çete savaşı veren bir Çeçen kahramanıdır. Çağında Rusya’nın en ücra köşelerine kadar adını duyurmuş, saray onun ölümüne kadar basının dilinden tedirgin olmuştur. Zelimhan’ın abreklik yolunu seçiş nedenini açıkladığı ve Devlet Duması Başkanlığı’na gönderdiği 15 Ocak 1909 günlü mektubu aynı yıllarda hemen her Rus gazetesinde yayımlanmıştır. Gerçek bir belge olan söz konusu mektubun tümü nice nice yıllar sonra, bir dergide Türkçe’ye çevrilerek basılmıştır: bk. Birleşik Kafkasya, sayı 2, 3, İstanbul, 1964-1965. Mohmad Mamakayev’in bu ikinci romanından önceki ilk romanı “Revulyutsin Murd/Devrimci Mürit” de yaşamöyküsel bir romandır. Ekim devrimi sırasında Çeçen öncülerinden Aslanbek Şeripov’u anlatır. Romanlar: - Revulyutsin Murd/Devrimci Mürit (1962), - Zelimhan (1968). Yazarın öteki eserlerinden şiirler ve poemler: - Kan Emen Dağlar (1936), - Kıvılcım (1940), - Yolumun Mektupları (1958), - Seçmeler (1962), - Geri Gelirim (1963), - Seçme Eserleri I (1964), - Taşlar Bir Dile Gelse (1966), - Seçmeler (1970), - Sıcak Dünya (1972). Öyküler: - Buzlar Çözülünce (Alma Ata 1957, Grozniy 1962), - Yurdumun Yolları (1960), - Seçme Eserler II (1965).

Tam adı:

Magomet Mamakaev

Unvan:

Çeçen şair, yazar, eleştirmen

Doğum:

Achkhoy-Martan, Rusya, 16 Aralık 1910

Ölüm:

Grozni, Rusya, 2 Ağustos 1973