Nick Robins Gönderileri
Nick Robins kitaplarını, Nick Robins sözleri ve alıntılarını, Nick Robins yazarlarını, Nick Robins yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Kendinden önceki şirketlerden farklı olarak Kumpanya, "tek bir kurumsal beden" olarak kurulmuştu. Bu şekilde örgütlenmenin özellikle Doğu Hint Adaları'na yapılan uzun mesafeli ticaret açısından çok değerli mali ve kurumsal yararları vardı. Hem nakliye açısından hem de yurtiçine yönelik malların satın alınabilmesi için gerekli olan külçelerin temini bağlamında sermaye kaybı oldukça yüksekti. Buna ek olarak yatırımların bir kısmının ya da tamamının kaybına yol açacak hem doğal hem de siyasi riskler oldukça fazlaydı.
Sayfa 48Kitabı okudu
Asya ticaretinin öncülerinin aksine, yani tamamen devlet eliyle ticaret stratejisini benimseyen Portekizlilerden ya da devlet-özel sektör karma modelini getiren Hollandalılardan farklı olarak İngilizler, Doğu'nun zenginliğini akıtmak için bir özel sektör stratejisi üzerinden ilerlemişlerdir. İngiliz Doğu Hindistan Kumpanyası'nı farklı kılan şey ise temelde kamusal bir kurum olan Ortaçağ'daki şirket mantığı ile hissedarlarının çıkarına öncelik vererek hareket eden bir sanayi işletmesi modeli arasında köprü vazifesi görmüş olmasıdır.
Sayfa 47Kitabı okudu
"Piyasanın gizli eli, gizli bir yumruk olmadan işleyemez,. "Thomas friedman
Sayfa 65Kitabı okudu
Doğu Hindistan ingiliz şirketin arkasında bıraktığı bir yıkılmış harabe, Abdullah Han Galip'ten bir mısra : Zakhm gardab gaya, Lahu na thama,
"yara gizli olsa da, kan akmaya devam eder."
Sayfa 40Kitabı okudu
Bu çokuluslu şirketin tarihini öğrendiğimizde bugünün çokuluslu şirketlerinin yapabileceği acımasızlıklardan kuşkumuz kalmayacak.
İngiliz ve Fransız devrimlerini yaşadı, Bengal Devrimi’ni yarattı. Ayaklanmalar gördü, katliamlar yaptı. İmtiyaz beratı karşılığında nice krallara rüşvet verdi, Cromwell’e diz çöktürdü.
Kumpanya kendi çıkarlarıyla devletin çıkarlarının aynı olduğu konusunda devleti daima ikna etti. Rakipleri için yeterince caydırıcı olan 154.500 kişilik resmi askeri gücü, sömürge savaşlarında Britanya İmparatorluğu’nun hizmetindeydi. Bir devletten farkı sadece bir anonim şirket olmasıydı.
Mesele Sömürüyse İnsanlık Teferruattır
Modern anonim şirketlerin anası bir devin, 1600’de kurulan İngiliz Doğu Hindistan Kumpanyası‘nın “muhteşem” tarihi.
250 yıldan fazla süren varlığı döneminde elde ettiği büyüklük günümüz bilişim ve petrol şirketlerinden onlarca kat fazlaydı.
Bu servet, Hindistan’ın içinin boşaltılıp bir imparatorluk başkentine dönüşecek Londra’ya taşınması ve insanlık tarihinin en büyük ticari sır ve kültür hırsızlığına cüret edilip Çin’in çayının çalınmasıyla elde edilmişti. Açlıktan, sefaletten, sömürüden ölen milyonlarca Hintli ile afyona alıştırdığı bir o kadar Çinli ise sadece teferruattı.
Doğu Hindistan Kumpanyası sadece geçmişe ait, Asya’dan baharat, tekstil ürünleri ve çay getirip Avrupalı tüketicilere satan bir grup tacirin sıradan ticari hikâyesi değil bir kurumsal yenilik ve küresel dönüşüm anlatısıydı. Kumpanya, hissedarlı şirket sahipliği modelinin öncüsüydü ve modern işletmeciliğin temellerini atmıştı. Kısacası bugün başımıza bela olan herşeyin. Sınırsız ve ölçüsüz kâr ihtiyacının, şirket yolsuzluklarının, yönetici suiistimallerinin; özel güvenlikten orduya, mafyadan devlete kadar silahlı güç yani zor kullanmanın meşru kılınmasının ve diğer bütün kötülüklerin anasıydı.