Şehabeddin-i Mercani

Doğduğu köyde, imam olan babası Bahaeddin Hazret'in okulunda başlayan öğrenimini Buhara'da sürdürdü. Semerkand'da Kadı Ebu Sait'in zengin kitaplığından yararlandı (1843-1845). 11 sene Buhara’da ayrıca iki sene Semerkand’da kaldıktan sonra 1849’da Kazan’a geldi. Kazan’ın 1. mescidinin imamının istifa etmesi nedeniyle imamlığa aday oldu. Mahkeme-i Şer’iyye tarafından imamlığının tasdik edilmesi üzerine 30 Mart 1850’de 1. mescide imam hatip ve müderris olarak tayin edildi.[1] Köyünde imamlık, öğretmenlik yaptı; Vasili Radlof'un yönetiminde açılan öğretmen okulunda tarih ve din dersleri okuttu (1876-1884). Bir ara İstanbul'a gelerek Şeyhülislam Ahmet Esat Efendi, tarihçi Cevdet Paşa gibi aydın din adamlarıyla görüştü. Kazan'da boş inançların bırakılması, çağdaş bilim ve tekniğin benimsenmesi yolunda çalıştı. "Usul-i cedit" adıyla anılan yenilik hareketinin öncülerinden olan Mercani, Tatar millî şuurunun gelişmesi yolundaki pek çok tarihî esere imza atmış seçkin bir Tatar aydınıdır.[2] Arkeoloji ve tarihle yakından ilgilenmiş olan Mercani'nin, Vefiyat ül-eslaf ve tehiyet ül-ahlaf (Arapça, 7 cilt), Müstefad ül-ahbar fi tarihi Bulgar ve Kazan (Türkçe, 2 cilt 1885, 1900) gibi yapıtları vardır.

Unvan:

Tarihçi, din adamı, yazar

Doğum:

Kazan, Tataristan, 16 Ocak 1818

Ölüm:

1889