Hakkında
Şex Şemsedîn, di sedsala 16-17an de helbestvan û mutesevvifekî serdema edebiyata Kurdî ya klasîk e. Bi qasî ku te zanîn yekemîn helbestvane Kurd ye terîqeta Xelwetîye. Em veya ji mexlesa wîya "Xelwetî" fem dikin. Helbestavan di qada edebiyata Kurdî de weke mexlesa xwe Xelwetî maye. Ji davviya sedsala 16an heta sedsala 17an jiyaye. Di sedsalen ku helbest nivîsandine de, edebiyata Kurdî di lutkeya xwe ya herîbilind de ye. Şex Şemsedîne Exlatî, ji ber sere di navbera dewleta Osmanî û Sefevviyan de ji navçeya Exlat ya li ser bajare Bedlîse koçber bûye. Piştî mayina çend salan li Oremare, herî dawî li günde Birîfka, ye li ser bajare Dihoke bi cî bûye. Jiyana xwe di uzlet û xelwete de derbas kiriye. Di helbeste de, zimane wî giran û xwedî-sentaksen cüda ye. Di helbesta Kurdî de qaliben serbixwe ava kirine. Di helbesten xwe de bi piranî li ser jiyana gundevvariye rawestiyaye. Mîna şairen hemdema xwe, felsefeya tesevvife di helbesten xwe de baş hunaye. Unsûren devoka Serhed û devoka Behdînan di helbesten * wî de nene.
Unvan:
Kürd Alim ve Şair
Doğum:
1588
Ölüm:
1674
Okurlar
10 okur beğendi.
2 okur okudu.
4 okur okuyacak.
Sözler ve Alıntılar
===
Bêsebr im û bêfehm im û bêsekne û aram
Heta ku cemalê te bibînim kedperest im.
===
Drama Xwedîyê Kera Mirar Buyî
Geh li ser min ew tibû bar, geh tibûm ez liwî siwar
Her libû tekrîmê car car, ku kerê min par mir
Geh li min ’xaîb tibû ew, geh li balim bû, bû yek cew
Nû hesaim xûş tikim xew, ku kerê min par mir
Ev çi remz û ev çi ker bû, ev çi ’hal ev çi ne’zer bû
Min li xû evrû çêtir bû, ku kerê min par mir
Ker mir û ez bûm bi tazî, nûke dil ’xemgîn tixazî
Ta nekim ez lehû û bazî, ku kerê min par mir
Wey kerê min mir ji birsê, wexte lê pinkêvim ’ersê
Bûme eymen ez ji tirsê, ku kerê min par mir
Wey kerê min wey kerê min, vervî û hem la’xerê min
Xûş vebûn derdê serê min, ku kerê min par mir
Wey mixabin derdrêjim, kes nizanî kez çi bêjim
Histiran ez lew tirêjim, ku kerê min par mir
Ezim rindê xerabat, nizanim bi çi ’halim
Ne ’sofî û ne rindim, ne kufr û ne misilman
Dîsan ji ’xemê ’işqê, ez bê ser û bê payem
Mecnûnim la ye’iqîlû, dêwane û sewdayem
’Işqê ku ’ulû kerde, ’aqil ji serim borde
Bê navim û bê dengim, bê ’arim û rûswayem.
Car car ke tibit şeb şeb, hey hey çelebî qûm qûm
Xûş xûş tibim ez ’heb ’heb, hey hey çelebî qûm qûm
Sotim ji ’xemê mûmû, ta çendî biçim sû sû
Ey dostê were zû zû, hey hey çelebî qûm qûm
Me’hbûb ke vehat xeh xeh, te dilim kir hareh reh
Dîsan xweşim ez weh weh, hey hey çelebî qûm qûm
Hûn lêm negirin zewq zewq, yêkcarî bûyîm şeq şeq
’Heq maye tinê ’heq ’heq, hey hey çelebî qûm qûm
İletiler
'Alem eger çi qal dikin
ez dibêjim ji derdê 'işq
Qetl im eger helal dikin
ez dibêjim ji derdê 'işq
...
'Işqê mecazî niye ev
bêbeseran nediye ev
Dîsa li min vejiye ev
ez dibêjim ji derdê 'işq
...
Hetta ku Xelwetî heye
'aşiqê bêgavê te ye
Her dixemîm ku lewme ye
ez dibêjim ji derdê 'işq
Şemsedînê Exlatî
Jêrenot:
Bêbeser: kor, kesê fehmkor
Xelwetî: mexlesê Şêmsedînê Exlatî ye.
Dîwana Şêx Şemseddînê Exlatî
Zihî durr û me'anî zihî genc û zihî kan
Zihî lutfê îlahî zihî şefqetê îhsan
Zihî bade zihî cam zihî şerbetê safî
Zihî xelwetê xalî zihî saqiyê mestan
Ez im rindê xerabat nizanim bi çi hal im
Ne sofî û ne rind im ne kufr û ne musilman
Ji weqtê ku dinoşim meyê 'işqa Celalî
Ne leyl û ne nehar bûn ne ev gunbedê gerdan
Şemsedînê Exlatî
Dîwana Şêx Şemseddînê Exlatî
Çi dîmenek bêhempa: Heyv diçe ava , Ro hiltê .
Derd û işq herdu cemabûn hatin ser dilê xerab
Lew perat ev dil ku hingavt hem bi şîr û hem bi xişt
Talibê dîdarê yar im custûcu daim tikim Ger xerabat est û mescid wer çi ke'best û kenişt
Her ji hingê wer ku bûyîm aşnayê derdê dost Terkiyan xom kird(i) hergiz lê navêtim mal û çişt
Leşkerê işqê 'elem înave şehristanê dil xarit kir ehlê şehir çend lêk tibûn hor û durişt...
Şêx Şemseddînê Exlatî
Yorumlar ve İncelemeler
Henüz kayıt yok