Türk düşünür Ziya Gökalp, bu eserinde Türklük, İslamlık ve Muasırlık üzerine akla gelen sorulara cevap mahiyetinde kısa makaleler kalame almış.
Çoğunlukla üzerinde durduğu konular; dil, kültür, medeniyet, Türklük, İslamlık, Vatan, Milliyet gibi konular olmuş.
Gökalp'a göre Türkler, Türklük bilincini diğer milletlere göre geç farkettiler. Milliyet kavramı imparatorluğu yıkıma götürdü. Türkler bu kaçınılmaz gerçeği gördüler ve kendi kimliklerine döndüler. Türklük bilinci İslâm inancına karşı değil bilakis İslâm'a inanmış Türkler olarak Avrupa medeniyetini bünyemizde barındırabiliriz Gökalp'e göre.
Gökal'in değindiği konulardan bir tanesi de ülkü kavramı. Ona göre her milletin bir ülküsü vardır ve genelde bu kavram zor durumlar neticesinde millette vuku bulur ve millet bu ülkü ile birlikte tekrar ayağa kalkar.
Gökalp Türk birliğinin öncelikle lisan birliği ile sağlanabileceğini, farklı lisan be alfabenin Türklüğü parçakamaya yönelik adımlar olduğu üzerinde durur. Ve öneri olarak da İstanbul Türkçesi'nin ortak bir lisan olmasını dile getirir. Böylelikle Türklerin hayalindeki Turan'ın sağlanmasına yönelik büyük bir adım atılabilecektir.
Gökalp, Milliyet fikrinin çağın bir gerçeği olduğunu dile getirerek bunu İslâmlık ile kıyaslıyor. İslâm'da milliyetin olduğunu fakat bunun olası bir ayrılık olmaması gerektiği üzerinde duruyor.
