"Rüyalar gerçekten hayat memat meselesidir."Daha 5 yaşında afacan bir çocukken, rahmetli babaannem, kimin rüyasını dinlese mutlaka dizlerinin önüne çöker onu can kulağıyla dinlerdim. Bilge bir kadındı babaannem, o yıllarda gözlerimi fal taşı gibi açtıran yorumlar yapardı. Beni de sıkı sıkıya tembihlerdi. "Rüyanı doğru anlatmazsan günahtır." derdi, hâlâ o sesi her rüya anlatışımda kalbimin üstünde hissederim.
Gördüğüm rüyaları hep ertesi günün fihristi gibi düşünürdüm. Sonra herkesin kendi zihninde oluşturduğu o rüya bahçesine giriverdim, artık hangi çiçeğin nasıl koktuğunu az çok biliyordum, ya da yağmurun, fırtınanın ne demek olduğunu... Zihinlerimizin bir haritası çizilebilseydi, eminim köşe başlarını rüyalarımız tutardı... Tutarlı tutarsız rüyalar, anlamlı anlamsız... 'Anlam' demişken Jung 'Anlam'lar anlamsızdır, zira hiçkimse varlığın gizemine hakiki bir anlam biçemez diyerek, son derece 'anlam' lı bir tespitte bulunuyor :)
Bir gün bir kardeşime telaşla, "anneni gördüm rüyamda" dedim, "hastahaneye götürmüştün, durumu iyidir inşallah." diye de ekledim. "Eylül" dedi "bu rüya benim annemle ilgili değil, senin annenle ilgili, rahatsız olabilir, bir ara istersen." Şaşırmıştım. O kadar emindim ki kendimden, üstüne bir de üzülmüştüm...
Aradım annemi, "iyiyim kızım" dedi, sonra söylemediği bir şey olduğunu anladım ve hemen ablamları aradım. Ve öğrendim ki, dizleri ağrıdığı için iğneler vuruluyormuş. Üzülmeyeyim diye söylemiyormuş.İnsanın böyle aklı selim dostlarının olması tek kelimeyle 'huzur'. Annem elhamdülillah şimdi iyi.
Jung'un rüya tahlilleri elbette, rüya analizinin çok ötesinde, bilgeliğinin en önemli ölçütlerinden. Simyanın ve metafiziğin bütün öğeleriyle zenginlik kazanmış, olağanüstü bir şifa kaynağı. Ve bu yolla sayısız hastasını nevrozun ve psişik hastalıkların pençesinden kurtarmış...
Eserin muhteviyatına geçmeden evvel, Jung'un eserde yer almayan bir deneyimini sizlerle paylaşmak isterim...
Jung bir hastasıyla ilgilenirken, hastası ona rüyasında uçabilen bir böcek gördüğünü söyler, aynı anda oturduğu koltuğun arkasında durmadan camı tıklatan bir sesi farkederler ve camı açtığında aynı böcek Jung'un odasında deli gibi uçmaya başlar. Bunu anlatırken Jung Reis ne kadar şaşırdığını saklayamıyor :)
Mevzu şu ki hastası aklın almadığı şeylere direnç gösteriyor, oysa bütün bu olanların Jung'un arketiplerinde çok net, nokta atışı diyebileceğimiz bir karşılığı var. Bu böcekle ilgili bildiği şeyler var Jung'un, böceğin çağlar evvelinden getirdiği haberlerden, ona anlatmak istediklerinden adı gibi emin :)
Jung'u çağdaşlarından ya da günümüz psikiyatrlarından ayıran özelliği, hastalarında ortaya çıkan simgesel koşutlukları kendi simgesel bilgisiyle eşleştirebilmesiydi. Bu onun için bir zorunluluk, mesleğinin bir parçasıydı, çözümsüzlüğü kabul etmek, boyun eymek yerine kendine yeni yollar, yeni hakikatler ararken, bir bilgeye dönüşmüştü, kutsal metinlerin arketipleri ondan sorulurdu :)
Akıl için olanaksız gibi görünen gerçeği hasta kabul edip şifa bulmuş, böcek vehimlerinden kurtulmuş, yeniden hayata merhaba demiştir. :)
Jung'un Arkadaşı ileri yaşlarda dağcılığa merak sarmış bir meslektaşıdır ve Jung'u rüya yorumları konusunda eleştirmektedir. Fakat Jung o kadar zarif bir adam ki, arkadaşının haddini aşan cümlelerinden, bana çok takılırdı naifliğiyle söz ediyor :)
Birgün karşılaşırlar, Jung'a laf arasında rüyasını anlatır, rüya şöyledir; yamaçları karla kaplı, yüksek bir dağa tırmanmaktadır. Yükseğe çıktıkça kendini daha iyi hissetmektedir. En yükseğe vardığında o kadar büyük bir haz duyar ki uzaya tırmanmayı hayal eder, ayağını boşluğa atar ve sevinçten uyanır.
Jung rüyayı duyar duymaz endişeye kapılır, arkadaşını uyarmak ister ve rehbersiz tırmanmaması gerektiği konusunda iyice tembihler. Fakât doktor arkadaşı rüya analizlerini ciddiye almamaktadır, gülüp geçer ve maalesef Jung'un yorumu isabetlidir. Bir gün rehbersiz tırmanır, kayalığa basmak yerine boşluğa basar ve dağın zirvesinden aşağıya düşer ve ne yazık ki hayatını kaybeder.
Rüyalar, ona göre doktorun teşhisine yardımcı olan belirtilerdir fakât çözdüğü sembolizm, geleceği de kuşatmaktadır. Rüyanın verdiği ipuçları bilinçdışını görünür kıldığından, bilinçdışından nüksedecek ve bizim tahmin edemediğimiz hadiseleri de çok net görebilmekte, gelecekten değil ama olabileceklerden haber vermektedir. Bunu bir tahmin gibi düşünün, figürler ve olaylar dışarıda ki kar yağışını o kadar net gösteriyor ki, buzlanma kaçınılmaz oluyor :)
Rüyalar, görünen içeriğin derinlerinde yer alan psişik görüntülerdir.
Mesela soyut bir tabloyu düşünelim, tabloya baktığımızda her insana farklı bir duyguyla canlanan renkler ve biçimler görürüz. Fakat ressamın o tabloyu resmederken hissettikleri bizimkilerden farklıdır.
Her rüya her insanın kendi öznel alanıdır. Rüyalar kişinin tesirinde kaldığı olay yahut nesneleri alıp nefis bir kurgunun figüranları yapar fakât ortaya çıkan oyun, psikolojinizin ücralarından replikler içerir hattâ arada sırada rüyayı görenin atalarının, insanoğlunun ilk deneyimlerinin süflörlük yaptığı bile olur...
Örneğin Jung; Rüyada denizin bulunduğunuz yeri işgal ettiğini, sel gibi üstünüze geldiğini görmek, hayra alamet değildir diyor. Kişinin yaşayacağı zihinsel anormalliklere işaret eder. Sebebi de şudur; deniz bilinçdışını temsil ettiğinden bilinçdışı bilinci işgal eder ve kişinin nesne ile irtibatını keser. Bu kritik andan sonra kişinin hallüsünasyonlar ve olmayan ruhani varlıklar görmesi an meselesidir. Allah muhafaza :)
Bilinçdışının rüyalara adeta komutlar verdiğini gözlemliyoruz... Bu tip rüyalara Jung 'indirgeyici rüyalar' diyor. Gerçekte olduklarından daha iyi ya da daha değerli görünen insanlar, öyle rüyalar görürler ki, tam da hasarlı davranışı işaret edip, onu onarmaya odaklıdır. Adeta nokta atışıdır.
Bu rüyalar kişinin yükseklik kurgusunu, ona aczini göstererek al aşağı eder. Kendince varettiği sahte tırmanışa, acı veren zayıflıklıklarını yüzüne çarparak, son verir, kibrini bertaraf eder. :) Bu yüzden çok mert ve ne istediğini bilen, efendi rüyalardır. Baştacıdır. Kişiyi kendine getirirler :)
Jung, Freud'un, dramatik etkisi güçlü, duygusal rüyalarda, bastırılmış duygunun şiddetiyle kişinin uyandığı düşüncesine katılmamaktadır.
Kendi düşüncesi ise; bilinç durumunu dengeleyen rüyanın, güçlü bir içerik taşıdığında, kişinin bilince yönelmesine neden olduğudur.
Her yıl 2 bin rüya analiz eden Jung, rüyaların, 'kendiliğe' ulaşma yolunda yaşanan çatışmalara tutulan bir ayna olduğunu düşünüyor. Peki nedir kendilik?
Jung, bilincin ve bilinçdışı psikenin toplamı olarak tanımlar kendiliği fakât bilinçdışı içeriğinin bilinmezliği bu toplamı deneyimle sınırlandırır. Yani bilinçdışı psike deneyimlendikçe kendilik biraz olsun oluşabilir. Kendiliğin oluşması, içgörünün veya ruhsal potansiyelin artması demektir...
Hastaların ona anlattığı pek çok rüyanın ve bu rüyaların sembolik resimlerinin, analiz merhalelerinin ve arketiplerin yer aldığı eser, çok keyifli olmasına rağmen satır satır okudum ve bir semboller listesi çıkardım. Hattâ fazla içine girmiş olmalıyım ki, ara ara ilginç rüyalar da gördüm. :)
Çok uzun bir inceleme olduğunun farkındayım, şimdiden ayırdığınız zaman için teşekkür ederim...
Keyifli okumalar dilerim
Derin saygımla...
