Bir Kalkınma Masalı" Benim zavallı memleketim, sana ne kötü tohumlar ekiyorlar. "
(Essah Öğretmen, s.118)
1957 yılında yayımlanan kitap; Kuru Sevda (14) ve Kalkınma Masalı (28) adlı iki ayrı bölümden oluşuyor; kimisi yaşanmış olaylardan aktarılan, kimisi yazarın anılarından oluşan toplam 42 kısa hikaye yer alıyor kitapta.
"Yaralar tedavi edilebilmek için önce açılmalıdır." Köylünün unutulmuşluğunu, kandırılışını, sefaletini tüm çıplaklığıyla gözler önüne sererken bunu yapıyor Mahmut Makal. Dönemindeki köylerin yaşam koşullarını, sosyal, ekonomik ve toplumsal yapısını keskin gözlem gücü ile anlatıyor. "Okuyun!" diyor. "Okumazsanız uyanamazsınız. Uyanamazsanız, düşünemezsiniz. Düşünemezseniz, kurtulamazsınız…"
• Hacı hocaya inanarak dağdan tepeden birikip taş kum çekerek ev yapan köy halkının, çocukların okuyacağı okul için iki kağnı taşı çekememesini,
• Işığın, suyun, yolun uğramadığı köylerde halkın yoksulluktan, çocukların hastalıktan kırılırken inandıkları batıl inanışlarlardan, boş inançlardan medet ummalarını,
• Allah, peygamber, dini kullanarak yoksul köylünün sırtından geçinenleri,
• Halkın karşısına çıkıp, halktan aldığı güçle halkı sorunlarını savunacağına and içenlerin köylünün yoksulluğunu görmezden gelmelerini,
• Köylere yapılan ziyaretlerin, toplantıların asıl kaynağının 'köyleri kalkındırmak değil, köylüleri kandırmak' olduğunu,
• Köye giden öğretmenlerin okul bulamamasını, kendi imkanlarıyla okul yapsalar da okula gidecek (ağalar, hocalar, çalışma zorunluluğu.. gibi nedenlerden) öğrencinin bulamamasını,
• Köy Enstitüleri'nin ismini değiştirilip eşineğitimi ortadan kaldırılmasından sonra eğitim verilen öğretmenlerin köyden ve köylünün halinden ne kadar uzak oluşunu, köy kızlarının artık doğdukları köyün sınırına dahi çıkamadıklarını, enstitülerde köklü öğretmen yetiştirmek yerine 'yetiştirilen göstermelik öğretmenler'in köye gitmek istememeleri ... gibi daha bir çok meseleyi dile getirerek sert bir üslupla eleştiriyor Mahmut Makal.
Son olarak kitabın en beğendiğim alıntısını paylaşmak istiyorum : « Sen de udebadanmışsın anladım. Fakat çok övünme, ben de udebadanım. Sizin uğrunda çırpındığınız yurt davalarının, köy meselelerinin biz çok sözcülüğünü yaptık. Gençlerle birleşerek köylere gittik. Her bakımdan onları uyandırmak için dilimiz neye dönmüş, üşenmeden, saatlerce, günlerce söyledik. Helal olsun. Ama bu memlekette birlik, inanış birliği yok. Bizim tuttuğumuz bu yüce dava için yazdığımız yazıları, yolladığımız dergiler gazeteler basmadı. Böyle gittikçe bu köyler olduğu gibi kalacaktır.» (Masa Başında, s.86)
