Kitabın sonlarında hüngür hüngür ağladım. Yedi sekiz yaşlarında adı verilmemiş bebekken annesi, babası tarafından terk edilip dedesine verilmiş kalbi iyilik dolu bir çocuk. Çocuk kalbinde derin yaralar var her günü Orozkul adlı eniştesinin çocuğu olmuyor diye eşini, yani çocuğun teyzesini dövmesiyle, küfürleriyle bağırışlarla sarhoşluklarıyla geçiyor. Bu yetmezmiş gibi üvey bir nine var dedesini her gün aşağılıyor çocuğu hiç sevmiyor hakaretlerin bini bin para.
Çocuğun tek mutluluğu dedesinin anlattığı masallar masalların içinde en sevdiği Maral ana masalı ki bunun gerçekliğine dedesi sonuna kadar inandırıyor. Soylarının Maral ana soyundan geldiğini her türlü felaketlerden Maral ananın koruduğunu vs vs. Çocuk hayallerinde Maral anayı yavrularını görüyor onlarla konuşuyor sürekli dürbünü ile baktığı beyaz gemiye bir balık olarak yüzüp gitmek istediğini söylüyor çünkü o beyaz gemide babasının olduğunu düşünüp ben geldim baba oğlun geldi dediğini hayal ediyor.
Bir gün dedesi çocuğa bir okul çantası alıyor çocuk çantasını yanından ayırmıyor dedesinin anlattığı masalları çantasına anlatıyor. Okula başlıyor at sırtında dedesi onu okula getirip götürüyor çocuk bunca mutsuzluk ortamında dürbünüyle, çantasıyla dedesinin anlattığı masallarıyla mutlu oluyor. Yüreği iyilik dolu oğlum Maral ana boynuzlarında bir beşik getir teyzemle orozkulun çocuğu olsun; teyzem dayak yemesin, dedem aşağılanmasın diye dualar ediyor.
Çocuk bir gün hasta oluyor hasta yatarken dışarıda ziyafet; herkes sarhoş etler pişiriliyor gülüşler, kahkahalar dışarıda; bakıyor Maral ana vurulmuş onun etleri pişiriliyor. Orozkul boynuzlarını kırmaya çalışıyor çocuk yerinde mıhlanıyor kalıyor o boynuzların arasında beşik getirecekti nasıl kıydınız diye iç hesaplaşma yaşıyor üzüntüsü mide bulantısı baş dönmesi eşliğinde sürüyor. Dedesi sarhoş yatıyor ilk defa dedesini o halde gören çocuk yalvarıyor dede kalk evimize gidelim dedesi mırıldanıyor kalkamıyor. Çocuk kendisini sulara bırakıp balık olmam lazım diyerek sularda boğuluyor. Sonu böyle mi olmalıydı diye çok düşündüm hep iyiler mi kaybeder olan hep çocuklara mı olur diye çok düşündüm. Küçücük çocuk iyiliğinden bir şey kaybetmedi merhametini yitirmedi koskoca insanlar pasifliğinden kötülüklerinden kibirlerinden ödün vermedi. Cengiz Aytmatov bu kitabında hüzün dolu satırları ile kalbime oklar sapladı. Çok etkilendim uzun süre etkisinden çıkamayacağım kesin. Ve şunu düşünmeden de edemedim çocuklara anlatılan masallar, efsaneler hikayeler çocuk kalplerinde ne fırtınalar koparıyor ne farklı dünyalar inşa ediyor dikkatli olmak lazım. Bir taraftan çocukları olmayan aile; ailesi olmayan bir çocuğa anne baba olamıyor anne baba olmayı geçtim insan olamıyor. Mümin dede keşke bu kadar pasif olmasaydın keşke iyiliğin kadar cesaretinde olsaydı ah bu keşkeler ah güzel çocuğum içimi acıttın.
Beyaz gemi kitabını çok irdeledim adeta suyunu sıktım üzerinde çok düşündüm bir anne ne kadar zor şartlarda olursa olsun yavrusunu nasıl bırakır? Nasıl yıllarca aramaz sormaz aynı şekilde bir baba. Bir taraftan çocukları olmuyor diye insanlıktan çıkmış kişiler. Bir tarafta iyi mi iyi ama pasif bir dede. Bir tarafta ağzı lağım olan kötü bir nine. Zavallı bir çocuk dedenin aşağılanmalarını okudukça hem çok kızdım hemde çok üzüldüm. Kızdım çünkü bir insan ne kadar çaresiz olursa olsun kendisini bu kadar aşağılatamaz bu duruma zemin hazırlayamaz. Ya ne taraftan bakarsak bakalım her perspektif farklı duygular oluşturuyor. Bu kitap duyguların ağırlığı altında ezdi beni. Sürekli git gellerde kaldım duygudan duyguya geçtim. Gülcemal karakteri, seydahmet karakteri mutlu mu? Mutsuz mu? Çözemedim. Çok öne çıkmayan duygu analizleri ile ikisinin ortasına yerleştirdim. Bu çocuğun acılar çekerek yarı tok yarı aç sevgisiz yaşamasına böyle acı bir sona kim izin verdi bunun mimarı kim? Bu çocuğun Sonu böyle olmamalıydı. Çocuk bir yurda yerleştirilemez miydi? O zaman kitapta verilmek istenen mesaj farklı olurdu. Bu kitap beni çok üzdü çok düşündürdü etkisinden çıkamıyorum. Adı bilinmeyen bu çocuğa ben Güçlü ismini koydum. Güçlü bir çocuktu altın gibi bir kalbi vardı. Büyüklerin koşuşmuş hayatı onu yok etti. Hep çocuk kaldı ve balık oldu gitti.
