Trujillo Çağı!Okuma grubumuzun Ekim kitaplarında Teke Şenliği vardı. Kitap hem yıllar sonra ikinci okumam hem de bu okuma sayesinde bir inceleme yazmama da vesile oldu. O halde başlayalım!
Rafael Leonidas Trujillo Molina, nam-ı diğer Teke! Aslen bir telgraf operatörü iken 1918'de ABD'nin kurduğu Ulusal Muhafız Birliği'ne girer. 1916 ve 1924 yılları arasında ABD Deniz Piyadeleri tarafından eğitilir. Ve nihayet 1924’de ABD Deniz Piyadeleri Dominik’i terkettiklerinde bu birliğin başına geçer. 1930'da seçimlere giren Trujillo, Başkan Vasquez'i bir siyasi darbe ile de devirir. ABD'yi de arkasına alarak Başkan olur. İşte her şey o günden sonra başlar. Hemen kendi gizli polis örgütünü kurar ve tüm kirli işlerini buradakilere yaptırır. Tutuklatır, öldürtür, evlerinde otellerde uygunsuz vaziyette düşmanlarının cesetleri bulunur ve işkence ettirir! 31 yıl boyunca hüküm sürer saltanatı Teke'nin.
Ülkesindeki şeker sanayisinin %65'ini elinde tekelinde tutar. Öyle ki Dominik işçilerinin neredeyse tamamı Trujillo'ya ait topraklarda çalışır. Halkını köleleştirir ama lüksünden asla vazgeçmez. Demokrasi adı altında yaptıklarına BAŞKOMUTANLIĞI ÜSTLENMEK de dahildir! Yüksek rütbelere yakınlarını getirir hattâ siyasi karşıtlarını bile öldürtür.
ABD'nin desteğine rağmen, halk diktatörden nefret eder. Kendi içlerinde savaş da verirler ona karşı. 14 Haziran Hareketi de bunlardan biridir. Bu ayaklanmanın başında Manuel Tavares vardır. Direnirler, sömürüye karşı çıkarlar, savaşırlar. Ve en nihayetinde 14 Haziran Örgütü kurulur. Kuruluşun en büyük etkenlerinden biri; 2 - 8 Ekim 1937'de yaklaşık 20.000 Haitili toprak işçisinin katledilmesidir. Maydanoz Katliamı yazarak detaylarına ulaşabilirsiniz. Kuruluşa öncü olanlar, bazı okurlar ve tarihe ilgi duyanlar tarafından da bilinen Mirabel Kardeşler'dir! Broşürler dağıtırlar, katledilenleri unutturmamak için ne gerekirse yaparlar. Ancak Trujillo buna da bir yanıt hazırlamıştır, bakınız: "Ülkenin en büyük sorunu Mirabel Kardeşlerdir" der. Tutuklanan kardeşler bir süre sonra serbest bırakılır. Ancak eşleri 14 Haziran Hareketi'nden dolayı Santo Domingo'da tutukludur. Eşlerini görmeye giden Mirabel Kardeşler, ziyaretten dönerken 25 Kasım 1960'da dövülerek öldürülür! Ve bir aracın içinde uçuruma atılır cesetleri. Diktatör ise bunun bir "trafik kazası" olduğunu söyler! Ama bunu kimin yaptığını hepimiz biliyoruz değil mi!
Şimdi bu kadar anlattıysak geçelim kitaptaki duruma. Ve gerçekle kitabı birbirine bağlayalım böylece. Llosa'nın Teke Şenliği'nde de bu olayları ve Trujillo'nun emrindekileri okumakla başlıyor her şey. Üç farklı bakıştan okuyoruz ülkeyi ve durumları. Bunlardan ilki Teke'nin has adamlarından biri olan Agustin Cabral'in kızı Urania, diğeri Teke'nin kendisi ve sonuncu ise Teke'ye suikast düzenleyenler. Trujillo'nun 1930 ile 1961 yılları arasındaki iktidarında 14 yaşında ülkeden ayrılan Urania, 1996'da tam 49 yaşında ülkeye geri döner. Anlatmaya başladıkları, 31 yıl süren ve yaklaşık 50.000 insanın öldüğü diktatörlüğü gözler önüne serer. Babası ve ailesi ile yüzleşir Urania. Daha önce anlatmadığı sırlarını anlatır onlara.
Kurgu kahramanlar ve Teke de işin içine girince olaylar neredeyse gerçeğe bürünür. Teke'nin yaptıkları yanına kalmamalıdır. Dominikli kahramanlar, Trujillo'nun bir güzergâhtan geçişini 30 Mayıs 1961'de bir araçta beklemeye başlar. Tek amaçları vardır, intikam almak. Kelebekler'in, Mirabel Kardeşler'in, 14 Haziran'ın, ölümlerin, zulümlerin intikamını almak isterler. Teke ise her şeyden, düzenlenecek suikastten habersizdir. Onu devirecek kimse yoktur, emrinde komutanlar ordular vardır, ölüm kararını verdiği görünmez cesetlere basa basa yürür Trujillo! Ezdikleri tarafından ihanete uğrayacağını düşünmez, bu iktidar ya onunla tiranlıkla devam edecektir ya da bir yerde sona erecektir. Yer içer, giyinir, parfümler sürünür, emrindekilerin eşlerine zorla sahip olur, gencecik kızları rahat bırakmaz Teke. Yani kılıf ne olursa olsun diktatör diktatördür!
Ülkenin kaynaklarını yiyen, kendine evler çiftlikler yaptıran Trujillo sonunda San Cristobal'daki çiftliğine giderken makineli tüfekler ile öldürülür! Kim ne derse desin, bu saltanata halk da izin vermiştir. Ayaklananlar kadar susanların da bunda payı büyüktür. Korkunun insana yaptıramayacağı şey yoktur ve Trujillo bu korku dağının en tepesinden halkını izlemektedir! Teke'nin izleri silinse de bıraktığı enkaz unutulmayacaktır!
İşte böyle bir iktidarı, bu denli acımasız bir diktatörü büyük bir metinle anlatır Llosa. Gerçeğe, tarihe bağlı kalarak oluşturduğu öyküsüne eklediği kahramanlarla kalbimizi çalar. Yaptıkları ile unutulmayan bir diktatörün aslında nasıl da acizce davranışlar sergilediğini anlatır okuyucuya. Her cümlesinde farklı detaylar keşfettirdi bana ikinci okumamda da ve hep aklımdan malûm şeyler geçti. Kıyaslamak, anlamak, diktatör tanımını daha yakından incelemek isteyen ve henüz bu kitapla tanışmamış olanlara mutlaka tavsiyemdir.
