Erişir menzil - i maksuduna aheste giden,
Tiz - i reftar olanın payine damen dolaşır.
(Yavaş giden amacına ulaşır, hızlı gidenin eteği ayağına dolaşır.)
İlk basımı 1880 yılında olan roman, Türk Edebiyatının ilk tarihi roman olma niteliği taşır.
Kitapta bilgili, becerikli ve şair olan Osmanlı sipahisi Cezmi nin başından geçen maceralar anlatılmaktadır.
