“Veni Vidi Vici” + Factus* : Julius Caesar
“Roma’nın güneşi battı.”
Shakespere ve Eseri Hakkında:
William Shakespeare… Onu her incelemede uzun uzun anlatmaya gerek yok. İngiliz edebiyatının en büyük isimlerinden biri olmasının yanı sıra, dünya edebiyatı da ona çok şey borçlu. Antik Yunan’dan devraldığı tragedya sanatı bayrağını gururla ve büyük bir başarıyla taşıyan Shakespeare’in her bir eseri, şiirleri ve soneleri, dünyamızı aydınlatmaya ve bize yeni ufuklar açmaya devam ediyor.
Onlarca eser kaleme alan bu büyük yazar, hemen her konuda kalemini oynatmıştır. En çok ilgilendiği ve eser verdiği alanlardan biri ise şüphesiz tarihi kişi ve olaylardır. Trajedileştirdiği bu olayların arasında Roma imparatorlarından Julius Caesar da vardır. Roma tarihinin en kanlı, tartışmalı ve şok edici olaylarından biri olan Caesar’ın suikaste kurban gitmesi, tarih, sinema ve edebiyata ilgili olan kişilerin yabancı olmadığı bir bilgidir. 
William Shakespeare, Roma sokaklarına, Caesar’ın son günlerine götürüyor bizleri ve bu suikaste varana dek yaşanan olayları tek tek açık ediyor.
İlk kez 1599’da sahnelenen Julius Caesar oyunu, Shakespeare’in Roma’yla alakalı ilk oyunudur aynı zamanda. Sonrasında 
Antonius ve Kleopatra ve 
Coriolanus'un Tragedyası gibi Roma topraklarında geçen başka eserler de kaleme almıştır.
“Paralel Hayatlar” isimli dev eseriyle Yunan ve Romalı büyük simaları birbirleriyle karşılaştıran 
Plutarkhos, Caesar hakkında da birçok bilgi kaleme almıştır. 
İskender - Sezar isimli eserinde hayatının birçok safhasına detaylıca değinmiştir Plutarkhos. William Shakespeare de 
Julius Caesar isimli bu tragedyasını kaleme alırken bu eserden bir hayli etkilenmiştir.
Gaius Julius Caesar Kimdir?
“Çok yazık değil mi? İskender benim yaşımdayken bütün dünyaya hâkimdi. Oysa ben henüz hiçbir şey başaramadım” - Julius Caesar
Yukarıdaki sözler M.Ö. 100 doğumlu Caesar’e ait olsa da, aslında o, Roma Cumhuriyeti’nin imparatorluğa dönüşmesinde kritik roller oynayan büyük bir kişiliktir. Hem siyasi hem de askeri bir lider olan Caesar, aynı zamanda bir hatip ve yazardır. Entelektüel kimliğiyle bilinmesinin yanı sıra, “veni vidi vici” (geldim, gördüm, yendim) sözleriyle de tarih sahnesine çıkan bu büyük sima aynı zamanda aşk hayatı ve ölümüyle de efsaneleşmiştir.
Lucius Cornelius Sulla’dan devraldığı imparatorluk koltuğu, ölümüyle birlikte evlatlık olduğu söylenen Augustus Caesar’a geçmiştir. Suikaste kurban gitmesi Roma’da büyük karışıklıklara ve iç çatışmalara neden olsa da, devlet cumhuriyetten monarşiye kayarak daha da büyük bir imparatorluğa dönüşmüş ve Augustus ilk imparator olarak kayıtlara geçmiştir. Roma’nın cumhuriyetçi kimlikten uzaklaşması Caesar’a atfedilip kimi çevrelerce suçlansa da, o görkemli geçmişiyle Roma’ya çağ atlatan ve ikonikleşen devlet adamlarından biridir.
Ayrıca Caesar’ın Mısır prensesi Kleopatra ile olan ilişkisi de günümüz dünyası için hâlâ en ilgi çekici konulardan biri olmaya devam ediyor şüphesiz ve bu durum, birçok kitaba, filme konu olmuştur.
“Korkarım yüzümüze gülenlerin yüreklerinde
Sürüyle kötülük yatıyor bize karşı.” (Octavius)
Julius Caesar tragedyasında Shakespeare’in amacı bu “büyük” devlet adamının hayatının tamamını anlatmak değil, yalnızca trajik ölümüne odaklanmak. Ölümünün ardından yaşanan diğer olaylara da kısaca değinen Shakespeare, hem Roma hem de dünya tarihinin dönüm noktalarından biri olan suikastı kendi üslubuyla yorumluyor. Hatta öyle ki, karakterlerine gerçekte söylenmemiş olan sözler söyleterek olayı romantikleştiriyor.
Evet, “Sen de mi Brutus” cümlesinden bahsediyorum kesinlikle. Bu cümle, gerçekte Caesar tarafından söylenmemiştir. William Shakespeare’in olayı daha da dramatikleştirmek adına Caesar’ın ağzından çok sevdiği ve güvendiği Brutus’a söyletilmiş ve Shakespeare amacına ulaşmıştır. Çünkü günümüzde bu cümlenin gerçekliğine inanan insan sayısı hiç de azımsanmayacak kadar çoktur.
“Her dost görünen dost olmuyor, Caesar!
Bunu düşünmekse burkuyor
Brutus’un yüreğini.”
Roma ve Dünya Tarihinin Dönüm Noktası: Caesar Suikastı
Shakespeare, büyük bir devleti yönetiyor olmasına rağmen Caesar’ı iyi niyetli ve sempatik bir kişi olarak resmediyor. Tüm tanrısal özelliklerine rağmen, insanidir de aynı zamanda Caesar. Çevresindeki insanlara mizahla ve sevgiyle yaklaşan Caesar, “klasik, sıkıcı devlet adamı” rolünden oldukça uzak bir şekilde tasvir ediliyor. Senato’daki yöneticilerin aynı zamanda Caesar’ın dostu olduğunun altı çiziliyor. Son derece sıcak, neşeli bir Roma atmosferinde başlayan hikâye, giderek kasvetli bir hale geliyor Roma kendisini büyük bir çıkmazın içinde buluyor.
Caesar, eşi Calpurnia ve kahinin yakında tehlikeli bir şeyler olacağına dair sözlerine kulaklarını tıkıyor ve o gün senatoya gitmeye karar veriyor. Aslında gitmemeye karar vermişken son anda karar değiştiren Caesar böylece kendi gücüne ve dostlarına güvendiğini açık açık ilan ediyor. Korkaklık yaparak evden çıkmamasının gururlu kişiliğine ters düşeceğini düşünen Caesar, böylece adım adım ölümüne yürüyor.
Ölürken söylediği son sözler ise “Sen de mi Brutus? Öyleyse yıkıl Caesar!” oluyor. En azından oyunda bu şekilde, yukarıda da söylediğim gibi, gerçekte ne söylediği tarih kayıtlarına geçmiş değil.
Cassius, Casca, Trebonius, Ligarius, Decius Brutus, Metellus Cimber ve Cinna, Julius Caesar’ı öldürme planının içinde olan kişilerdir. Bu kişilere katılan en son kişi ise bir nevi Caesar’ın sağ kolu olarak bilinen Marcus Brutus’tur. Roma’nın tam olarak stoacı diyemesek de, stoa felsefesini benimsemiş olan filozoflarından ve aynı zamanda devlet adamı 
Marcus Tullius Cicero da oyunda senatör rolünde karşımıza çıkan önemli simalardan biri. Caesar’ın yanından ayrılmayan, en güvendiği ve sevdiği adamlarından biri olan Brutus’un bu suikaste katılma nedenlerini tam olarak vermiyor Shakespeare ve oyun boyunca kafası karışık bir Brutus portresi çiziyor.
Bir Suikastın Anatomisi: Caesar’ın Ölümü Şart mıydı?
"Bağıralım, "barış, kurtuluş, özgürlük" diye."
Yukarıdaki sözler, Brutus’e ait. Brutus, kendisini suikast için ikna edenlere katılır, Caesar öldürülür ve ardından Brutus bu sözleri sarf eder. Akıllara hemen Caesar döneminde barış ve özgürlük kavramlarının ne anlam ifade ettiği geliyor. Roma devleti savaşlar arasındaymış da yıkılacakmış, Roma halkı da özgürlüğünü kaybetmiş gibi bir portre çizilmek isteniyor fakat elbette bunlar gerçeği yansıtmıyor.
Çeşitli tarih kitaplarından Gaius Julius Caesar dönemi farklı bakış açılarından okunabiliyor olsa da, hiçbirisi bu kadar net ifadeler içemez. Peki o zaman tam olarak neydi Caesar’ın ölümünün sebebi? Brutus bu sözleriyle ne ifade etmektedir?
“Suikast timi” olarak adlandırabileceğimiz yukarıda adı geçen kişiler, Caesar’ın ölmesi durumunda Roma’nın daha iyi günlere ulaşacağına kendilerini inandırmışlardır ve tek motivasyonları da budur. Geleceğe dair keskin tahminlerde bulunup, şayet Caesar yaşarsa olabilecekleri kafalarında kurgulayıp bu senaryolara inanmışlardır ve koca devletin yöneticisinin ölmesinin sebebi de yaptıkları değil, yapmak üzere olduklarıdır. Suikast timine göre “yapmak üzere” fakat aslında bunlar bilinemez ve geleceğe dair bu şekilde kesin çıkarımlar yapılamaz elbette. Buradan da Caesar’ın yok yere suikaste kurban gittiği sonucunu çıkarmak mümkündür. “Roma’nın Güneşi”nin erken batmış olabileceği de söylenebilir pekâlâ.
Julius Caesar’ın ölümüne dek yaptığı her şey tartışmaya açık olsa da, kimse henüz yapmadığı şeylerden suçlu bulunup da ölüme mahkum edilemez. Dünya tarihinin dönüm noktalarından biri olduğu söylenen bu olayın varsayımlar üzerine gerçekleşmesi üzerinde uzun uzun düşünülecek konulardan birdir. Fakat bu kısmı burada bırakıp farklı birkaç konuya daha değinerek incelememizi sonlandıralım.
Bir Karakter Olarak Roma Halkı ve Suikastın Sinemadaki Yansımaları:
Bu esnada Roma halkına da ayrı bir parantez açmak gerekiyor. Shakespeare, Roma halkını da adeta bir karakter olarak kitabının içine eklemiştir. Caesar’ın ölümünden sonra halka hitap edilen konuşmaların ilkini Brutus gerçekleştirmiş ve Caesar’ın ölmesi gerektiğini açıklamıştır. Halk büyük bir coşkuyla ona destek verse de, birazdan sahneye çıkacak olan Antonius, şu sözlerle konuşmaya başlamış ve olayın seyrini değiştirmiştir:
“Dostlar, Romalılar, yurttaşlar, dinleyin:
Ben Caesar’ı gömmeye geldim, övmeye değil.
İnsanın ettiği kötülükler yaşar ardından,
İyilikleriyse toprağa gider kemikleriyle.”
Dilerseniz bu sahneyi, 1953 yapımı “Julius Caesar” filminde görebilirsiniz: (youtu.be/101sKhH-lMQ). Caesar’ın ölümünü de içinde barındıran ve Roma tarihinin bir bölümüne ışık tutan 2005-2007 yılları arasında HBO kanalında yayımlanan “Rome” isimli diziyi de konunun ilgililerine ayrıca tavsiye ederim.
Halk saniyeler içinde Brutus ve diğer suikastçilere karşı cephe almış ve “büyük imparator”larının ardından gözyaşı dökmüşledir. İç savaşa giden adımlar da bu şekilde atılmış olur ve halk galeyana gelerek suçlu suçsuz bakmadan öldürmeye başlar. Öyle ki, suikast timinin içinde yer alan Cinna olduğu sanılarak şair olan bir başka Cinna isimli kişi acımasızca öldürülür. Sırada ise cephelere yayılacak büyük savaşlar vardır.
Brutus, yaptığı hamle sonrasındaki pişmanlığını ölümüne dek yaşıyor aslında. Cassius gibi Brutus’ün sonu da intihar oluyor zira öldürülerek gururlarını sarsmak yerine, yaşamlarına kendi elleriyle son veriyorlar. Bu durum Roma’nın yüzyıllara yayılan geleneklerinden birer örnek olarak karşımıza çıkıyor. “Roma erdemleri” arasında gösterilen “şeref” kavramına sırtını yaslayarak böyle bir sona kendilerini uygun görürler.
Son Söz
5 perdelik bir oyun “Julius Caesar”. İlk 2 perdede “suikast timi”nin oluşumunu işleyen Shakespeare, 3. perdenin hemen başında beklenen olayı yazıyor ve kalan perdelerde ise Roma’nın içinde bulunduğu çıkmazı birçok farklı kişinin gözünden başarılı bir şekilde resmediyor. William Shakespeare yine bütün meziyetlerini konuşturarak unutulmaz bir klasiğe imza atıyor.
Bu büyük olayı bir de Shakespeare’in gözünden görmeye ne dersiniz?
Keyifli okumalar dilerim.
“Ah kör olası Aldanış, kara düşüncenin oğlu,
Sen hep olmayan şeyleri
Sokmaya çalışırsın insanların kafasına.” (Messala)
*”Geldim, gördüm, yendim” + Öldüm (Latince)
··
5,6bin görüntüleme
Büyüüük bir merakla bu incelemeyi bekliyordum. Öyle güzel ve kaliteli olmuş ki, tekrar ve tekrar Shakespeare sevdiren cinste.. Heer şeyi barındıran zengin bir inceleme. Çokça teşekkür ederim ve emeğine sağlık. 🌷🍀
Rica ederim. Okuduğun için ben teşekkür ederim asıl. 🌸
Zaten hemen herkesin bildiği bir olay Caesar’ın öldürülüşü, bu sebeple herhangi bir şeyi saklamadan uzun uzun anlatmak istedim. Fakat bu kitabı okumaya engel değil çünkü söz konusu Shakespeare’se, gerisi teferruattır. 🤓
Bu yorum görüntülenemiyor
Shakespeare ile çok sayıda eserlerinde buluştuk. Okumadığım eserlerinden biri de Julius Caesar. İncelemeniz muazzam ve beni sabırsızlığa soktu diyebilirim. Bir an önce başlayacağım. Emeğinize sağlık 🌸
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.