José Ortega y Gasset, pek bilinen bir filozof değil. Sadece Türkiye için söylemiyorum bunu. Anladığım kadarıyla dünyada da pek bilinmiyor. Hiç bilinmiyor diyemem tabi ama ancak
Albert Camus kadar bilinmediği kesin.
Tarihsel felsefe yapan filozof, bu kitabında; toplumun, toplumsal gelişme ve değişmelerin; kabul edilmiş siyasî, ahlâkî, hukukî görüşlerin, kitabı yazdığı zamana kadar, yaşadığı çağa kadar olan durumunu ele alıyor. I. Dünya Savaşı'ndan sonra kitabı yazması, o zamanın Avrupa'daki etkilerini daha iyi görüp, analiz etmesine sebep olmuş. Değindiği, açıkladığı konular çok isabetli ve çok doğru bana göre. Kitabı yazdığı, yayınladığı tarihten bugüne yüz yıl gibi bir zaman geçmiş. Bu geçen zamanda gerçekleşen İkinci Dünya Savaşı ve dünya çapında gerçekleşen birçok toplumsal boyutlu olay var. Bu açıdan bakınca da Gasset'in kitapta belirttiği durumların gerçekleşmiş olduğu, gerçekleşiyor olduğu ve gerçekleşecek olduğu görülüyor.
Oligarşiklerin baskı uyguladığı cahil kişilerin hırslanıp siyasal açıdan güçlenerek yönetimleri ele geçirdiğini, geçireceğini söyleyen yazar; bu durumun çatışmaları, anlaşmazlıkları artırdığını, artıracağını ifade etmiş. Yönetim bilincinden yoksun bu kişilerin, insanî normları göz önünde tutmayacağını söylemiş. Yönetimin başına geçmeleri illa ki fiili olarak yönetici olmaları değil; hayatın akışına yön verici konuma gelmeleri olarak da olabileceğini anlatıyor.
Mantıktan yoksun bu kalabalıklara 'kitle' adını veriyor. Düzgün inançları olmayan ya da hiç inancı olmayan, anlamlı düşünceler etrafında toplanmayan ve anlamlı şeyler düşünmeyen bireylerden oluşan bu kitleler; sadece keyiflerini düşünüyor. 'Nasıl daha iyi, daha çok eğlenebilirim, nasıl daha çok kazanç sağlayabilirim, nasıl daha çok rahat olabilirim; kurallardan, sınırlandırmalardan nasıl daha çok kaçabilirim?' Gibi hedeflerin peşine düşüyorlar.
Bu kitlelerin söz sahipliğinin artması da insanî gelişmeyi değil, insanî gerilemeyi, yozlaşmayı getireceğini söyleyen Gasset; teknolojik gelişmelerin bu bağlamda insanlığı zarara uğratacağını belirtiyor. İkinci Dünya Savaşı'nda çok açık bir şekilde olduğu gibi...
Devlet adlı kitabında ifade ettiği gibi; devleti yöneten kişilerin filozof olması gerektiği düşüncesine uyumlu söylemleri olan Gasset; ağır bir dille yazsa da çok yararlı, çok doğru, çok kapsamlı konulara değindi için kesinlikle okunması gerekiyor.
"İnsanın gerçeği tarihtir. Başka gerçeği yoktur insanın. Şimdiki haline tarihin içinde oluşarak gelmiştir. Geçmişi inkâr etmek saçma ve aldatıcıdır, çünkü geçmiş "insanın doğal halidir, dörtnala geri döner". Geçmiş onu inkâr edelim diye var olmamış, geçip gitme zahmetine boşuna katlanmamıştır, onu yaşamımızla bütünleştirelim diyedir." (Sayfa 33)
Kitlelerin AyaklanmasıJosé Ortega y Gasset · İş Bankası Kültür Yayınları · 2010175 okunma
·
409 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.
