Kitaplara pek konu olmayan savaşın örtülü yüzünü, tebaanın yaşadığı sefaleti, açlıkla terbiye edilişlerini, sıcak bir yuvaya, temiz giysilere, daha doğrusu göğsünü kapatırken sırtını açmayan küçülmemiş ve çürümemiş giysilere, karın tokluğuna özlemlerini; aynı zamanda harp zenginlerini, dönemin ileri gelenlerinin tutumlarını,ittihatçı paşaları, savaş sonunda hepsinin birden sulh yanlısı kesilmesini büyük bir hicivle anlatıyor. Ve bu yerdiği adamlardan ne zaman bahsetse Allahım aklıma ister istemez dünya savaşından sonra ülkeyi terk eden İttihatçılar geliyordu, işte #166600682 yorumunda yazdığım gibi ACI KAHVEMİZİ İÇMEDEN NEREYE GİDİYORSUNUZ tarzı kısımlarında. Kendi kendime alakası yok diyodum ama kısa araştırmalarım sonucu gayet de alakası olduğunu öğrendim. Hatta Talat, Enver ve Cemal paşa (Üç Paşalar) yurdu terk ettikten hemen sonra Refik Halid Karay “Zaman” isimli bir gazetede şu satırları yazmış: “Siz nazır değildiniz, derebeyliği yaptınız. Siz âmir olmadınız, sergerdelik ettiniz. Siz valilik yapmadınız, asesbaşılık ettiniz. Efelere taş çıkardınız. Zorbalara parmak ısırttınız. Çakıcıya rahmet okuttunuz. Kabakçı’yı gölgede bıraktınız.Biraz daha geçseydi Patronlara türbe kurup başlarında kandil yakacaktık. Sizin sadrazamlıkla, seraskerlikle, nazırlıkla gözleriniz doymamıştı. O padişah heveslileri, Şam’da, Halep’te az daha namınıza hutbe okutup, isminize sikke kestirecektiniz.” Bu sözler de aynen kitapta geçiyor hatta bir kısmını ben de alıntılamıştım. #166601079 Kitabın ilerleyen kısımlarında da Üç Paşadan bahsettiğini artık net anlayabileceğimiz bir bölümde “Karışmayın, konuşmayın, hızlı yürümeyin, sık sık öksürmeyin, çokluk ortada dolaşmayın… Bir şey olacak zannettik… Nefesimizi tuttuk, soluğumuzu kestik, bekledik. Meğerse paşalarımız kaçacakmış. Onun için halvet etmişiz.” şeklinde o durumdan bahsediyor. İttihatçılar ülkeyi terk ettikten sonra da sanki onlara çok ihtiyaçları varmış gibi, devletin bel kemiği onlarmış gibi konuşmasıyla tam anlamıyla dalga geçiyor. Bu arada tarihe ilgim ve bilgim arttıkça yaşananlar arasındaki olay örgüsünü kendi kendime kurduğumu da söylemeden geçemeyeceğim :D Yine savaş dönemini konu edinen benzer kitapların aksine konusunu genel manada ince alay ile ele alması aklıma Tolstoy’un ; “herkesten çok güldü, belli ki acı çekiyor.” sözünü getirdi. Bununla birlikte #166506260 bu kısımda söyledikleri beni derinden etkiledi çünkü kendimi buldum. Bazen yemeğe gittiğim yerde doyup bitirmezsem, acıktığım zaman aklıma o tabakta kalan lokma gelir, sanki o gün o yemeği bitirseydim bugün burda acıkmayacaktım gibisinden saçma bir düşünceye kapılırım. Hikayedeki kahramanın açlığı öylesine büyük ki çiğnemeden yuttuğu lokmaların bile üzüntüsünü yaşamakta, hesabını yapmakta :(( Aynı şekilde yaşadıkları açlığı bir yerde “ O zamanlar -eski Ramazanlardan bahsediyor - senede bir ay gündüzleri oruç tutardık, şimdi bir ayda bir senelik oruç tutuyoruz. Bu üç aylar orucunu geçti, üç seneler orucu oldu.” şeklinde tanımlıyor. Daha cok şey yazılır edilir anlatılır bu kitap hakkında ama bu kadar yeterli. Tamamen tesadüfle tanıştım, iyi ki görmüşüm, iyi ki ismi ilgimi çekmiş de okumuşum. Çok sevdim, çok beğendim, yazarın dili de çok akıcı, Türkçe’nin silahşörlerinden biri ,canım olan yazarlar listesine eklendi :D Sonuç olarak herkese ŞİDDETLE tavsiye ederim, lütfen herkes okusun. Son olarak kitaptan bir alıntıyla veda ediyorum. “Doğrusunu benden dinleyin, nafile nefes tüketmeyin. Ne yapılsa beğenmeyecekler, ne denilse dinlemeyecekler, ne iş görülse yine taktir etmeyecekler. Onun için gözü açmalı, geceyi gündüze katmalı, gürültüye pabuç vermeyip yürümeye bakmalı. İt ürür kervan yürür. Onlara inat memleketi kurtarmalı.”