Nietzsche, Freud’un bilinçdışıdır. Freud, Nietzsche’nin bilgi, birikim ve öngörüleri karşısında çaresiz kaldığını itiraf etmişse de onun zayıf noktalarını açığa çıkarmaktan da geri durmamış bir isimdir. Örneğin İtalya’da yaşadığı dönemde Nietzsche’nin frengi olduğunu, eşcinsel olduğunu dillendiren ilk isimdir. Nietzsche’ye karşı fikren ise nesnel analizlerini onun öznel değerlendirmelerinin karşısına koymaktadır. Ancak şöyle bir tezat var ki Freud’un nesnel değerlendirmelerinin bir çoğunu Nietzsche zaten öznel değerlendirmeleriyle ortaya koymuştu. Nesnel-öznel karşı çıkışı bile çaresizlik sarmalında.
Konu Freud ve Nietzsche olunca üçüncü bir ismi anmadan geçmemek gerekir diye düşünüyorum. Bu kilit ismin varlığı ve yaptıkları Nietzsche’yi Freud’un bilinçdışında özümsediği ancak kabullenemediği bir noktaya koymaktadır. Paneth, Freud’un en yakın dostudur. Kendisi Nietzsche felsefesinden oldukça etkilenmiş ve derslerinde sürekli Nietzsche’yi işlemiş bir isimdir. Kendisinin bir ifadesini okumuştum bir kitapta. Freud ile birlikte Nietzsche tartışmaları yaptıklarını ve Freud’un ortaya koyduğu tüm çalışmalarında özgünlüğünden ödün vermeden Nietzsche atıfları yaptığını söylüyordu.
Bu benzerliklere kısaca değinmek gerekirse özellikle;
- Ahlak felsefesi – psikolojisi
- Bastırma psikolojisi
- Freud’un Kültür soykütüğü oluşturma çabası
(Özellikle totem ve tabu, bir yanılsamanın geleceği gibi kitaplarda bu etki rahatlıkla görülebilir)
- Çatışma biçimleri
- Cinsellik, ihanet, cinayet gibi diğer konu başlıkları da bunlara dahildir.
Ayrıştıkları noktalar da yok değil. Temelde Nietzsche ile dil ve hakikat konusunda apayrı bir noktadadır.