Yazara Man Booker 2011 Ödülü’nü kazandıran kitabı Bir Son Duygusu. Tüm okurlar hemfikir midir bilmiyorum, ama benim için Man Booker ödülü, Nobel’den çok daha prestijli bir ödül. Kendi okuma pratiğimde Man Booker ödülüne layık görülmüş ve bunu hak etmemiş tek kitap okumadım. Bu da onlardan biri. “Hafıza titrek bir parmaktır. Ve bize işaret ederken her zaman isabet kaydetmez.” der

Javier Marias,

Yarınki Yüzün Cilt 3: Zehir, Gölge, Veda’da. Bunu söylerken, Barnes’in bir kitabını özetlediğini biliyor muydu acaba? Karakterimiz Tony Webster da tıpkı böyle titrek bir parmakla gösteriyor bize geçmişini. Kitabın başında halinden sersemlik akan bir ergenin çok da kayda değer olmayan hikayesini okuyoruz. Sıradan bir gençlik hikayesi gibi geliyor her şey. Herkesin başına gelebilecek kadar hayal kırıklığı, çoğumuzun sahip olduğu kadar kendine güvensizlik, biraz haklı, biraz haksız öfke, biraz bencillik. Ve içten içe, bu çok övülen kitabın kendini hangi sayfaya sakladığını düşünüp duruyoruz. Kitabın ikinci kısmında ergen, emekli bir tarihçi olarak çıkıyor karşımıza. Suya sabuna dokunmadan yaşadığı sıradan bir hayattan emekli. Kırk yıl önceki kız arkadaşının annesinin vasiyetle kendisine bıraktığı bir günlüğün bilgisi bile, bu durağanlığı dağıtmaya yetiyor. Onu elinden tutup çoktan yürüyüp geçtiği yollara doğru bir geziye çıkarıyor, ve aslında bakılan, bize anlatılan manzaraların hiç de hatırlandığı gibi olmadığıyla yüzleştiriyor. Geçmiş ve bellek, edebiyatta ne kadar işlense az kalacak bu iki izlek etrafında siz de yolculuğun bir parçası haline geliyorsunuz. Çatısı gizemle kurulmuş, kendini merakla okutan bir kitap. Ama ilginç olan şu ki, bir yandan gizemi çözmeye çalışırken, bir yandan da sonunda ne olacağını umursamıyorsunuz. Yazarın bilinmez olanı işleyiş biçimi, aşırıya kaçmayan, sade ve olağan anlatımının derinliği karnınızı yol üstünde doyuruyor. Ve kitabın kapağını kapatınca elinizde evirip çevirdiğiniz, kendi kişisel tarihinizin çıkınına dikiliyor gözünüz. Ben nasıl yazdım tarihimi, nasıl hatırladım, ne kadar kandırdım kendimi diye sorarken buluyorsunuz kendinizi. Sonra sorular bağımsızlığını kazanıp konuşmaya devam ediyor: Bellek, yaşadıklarımızdan arta kalanları sakladığımız tozlu bir sandık mı? Peki sandıkların iç cebi olur mu? Bizden aşırdıklarını biriktirdiği gizli bir bölmesi? Peki nasıl olur da biz, kendi yaptıklarımızın arasından bazılarını, sanki hiç yaşamamışız gibi yapabiliyoruz? Nasıl oluyor da, sadece yüzde bilmem kaçını kullanabildiğimiz, bizden her haliyle daha zeki olan beynimizi kandırıp, bu suça ortak edebiliyoruz? Ve nasıl oluyor da, her şeyi silikleştiren, unutturan zaman, aradan yıllar geçince bunları daha belirgin hale getirebiliyor? Yoksa zamanın hep ileriye doğru aktığı sarsılmaz bir gerçek değil mi? Ve aynı zamanın bizi kendimizin karşısına yüzü kızarmış yahut incinmiş halde çıkarmak için kimden nasıl bir yetki aldığını bilen? Çok soru, az kesin cevap. Çünkü “kargaşa var. Büyük kargaşa var.” Ve bu büyük kargaşayı anlatan harika kitaplar. İyi ki..