Şeytan ın amacı artık insanları hak yoldan saptırmak değil, zaten Bulgakov a göre 1930 yılında Moskova da düzgün insan kalmamıştır... Şeytan ve ekibi; insanların fırsatçılığını, iki yüzlülüğünü, korkaklığını yüzlerine vurmak ve alay ederek onları komik duruma düşürmek amaçları olmuştur. Bulgakov bu romanı 1928 yılında yazmaya başlamış ve 1940 yılında ki ölümüne kadar üzerinde çalışmıştır. Lakin tamamlamaya ömrü yetmemiştir. Daha sonra bu romanı derleyip toparlayarak karısı Yelena Bulgakova 1966 yılında sansüre maruz kalacak şekilde yayınlatmıştır. Ancak 1976 da günümüzde ki şekline gelmiştir. Sovyet camiası (Stalin), Bulgakov un eserleri için- sovyet otoritelerini küçük düşüren öğeler yerleştirdiğini düşünmüştür, bu da eserlerinin yayınlatılmasını sıkıntıya sokmuştur. Bu eser ise daha çok sovyet edebiyatının yönetimini elinde tutan kurum ve kuruluşları eleştiren yapıdadır. Romanın yoğun bir sovyet karşıtı olduğu iddia edilse bile üstü oldukça örtülüdür. Roman 2 bölümden oluşmuş; 1. hikaye 1930 ların Moskova sı ise, 2. hikaye 2000 yıl öncesi yani; Usta adlı karakterimizin yazdığı roman da geçen, Hz İsa zamanın da yaşamış, Yahudiye eyaletinin valisi olan Pontius Pilatus un hayatını bizlere sunmuştur. Şahsen ben de, kitap içinde kitap okuyorum etkisi yarattı. Sovyet rejimine yönelik üstü örtülü ve zayıf bulduğum eleştirel mesajlar ise esas olarak bu romanın içinde ki roman olan, alegorik dini öykü üzerinden verilmeye çalışılmaktadır. Bunları; Liyakatsizlik, korkak yöneticilik, komploculuk gibi öğelerle özetleyebiliriz. Bulgakov un şeytanın varlığının her şekilde tartışmasız var olduğunu okuyucuya anlatma çabası romanın çıkış noktası olmuş. Usta ve Margarita romanını en özel kılan, çağının ötesinde oluşudur. Fantastik yapısı ve büyücü gerçekçiliğe dayanan anlatısıyla yazıldığı döneme ait çok modern bir romandır. Günümüz de Ukrayna vatandaşları Bulgakov un rus edebiyatına addedilmesine ısrarla karşı çıkarlar ve bence haklıdırlar. Kitabı beğendim arkadaşlar okumanızı tavsiye ederim. Dip not: Bulgakov bu eserin kısaltılmış metinlerini verdikten sonra reddedildiğini öğrenince soba da kağıtları gerçekten yakmış, sonra ezberinden tekrar yazmaya başlamıştır.